Bất kỳ khuyết điểm nào trên khuôn mặt cũng có thể khiến một người nảy sinh tâm lý tự ti, e ngại. Trong đó, cằm lẹm là vấn đề phổ biến, được nhiều người quan tâm. Không ít người tin rằng, cằm lẹm là “tướng xấu”, mang đến những ảnh hưởng tiêu cực cho sự nghiệp, vận mệnh. Vậy, cằm lẹm là do đâu và làm thế nào khắc phục? Bài viết hôm nay sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về dáng cằm này.
Mục lục
Thế nào là cằm lẹm?
Cằm lẹm là thuật ngữ được sử dụng để mô tả tình trạng cằm ngắn, nhỏ và có xu hướng lùi ra phía sau do xương hàm dưới kém phát triển so với hàm trên. Tình trạng này khiến dáng cằm thiếu độ nhô, nhìn như không có cằm, ba đỉnh mũi – môi – cằm không nằm trên một đường thẳng.
| Tiêu chí | Dấu hiệu nhận biết cằm lẹm |
|---|---|
| Nhìn nghiêng | – Cằm thụt vào phía sau so với môi dưới và trục chuẩn mặt
– Góc môi – cằm (labio-mental angle) nhỏ hoặc lõm |
| Nhìn thẳng | – Vùng cằm trông nhỏ, yếu, thiếu chiều sâu
– Đôi khi môi trên hơi nhô ra do răng chìa |
| Khớp cắn | – Thường gặp Class II: răng trên chìa ra, răng dưới cụp vào
– Ăn nhai không tối ưu nếu lệch nặng |
| Tác động thẩm mỹ | – Mặt nghiêng trông thiếu cân đối
– Gây cảm giác “mặt lõm” hoặc “thiếu lực” vùng cằm |
Quan điểm về tướng cằm lẹm trong nhân tướng học
Đàn ông cằm lẹm
Theo quan niệm nhân tướng học, đàn ông có cằm lẹm thường được cho là:
- Thiếu tự tin, dễ bị tác động bởi người khác
- Sáng tạo nhưng thiếu quyết đoán
- Khó đạt được thành công lớn trong sự nghiệp
Trong tình cảm, họ sống cảm tính, dễ tổn thương và thất vọng khi chuyện tình không như ý.
Phụ nữ cằm lẹm
Phụ nữ có cằm lẹm thường bị đánh giá là:
- Tính cách hời hợt, thiếu kiên nhẫn
- Thiếu trách nhiệm trong công việc
- Ít nhận được sự ủng hộ của đồng nghiệp và cấp trên
Họ cũng được cho là hay than phiền, dễ tạo ra năng lượng tiêu cực cho những người xung quanh.
Trong hôn nhân
Nhân tướng học nhận định phụ nữ cằm lẹm:
- Ít được đánh giá cao về sự chung thuỷ
- Đa tình nhưng không yêu sâu sắc
- Khó vun vén hạnh phúc gia đình
Do đó, họ thường khó đạt được cuộc sống hôn nhân trọn vẹn.
Nguyên nhân gây cằm lẹm
1. Nguyên nhân cốt yếu
Do xương hàm dưới kém phát triển (Class II skeletal)
- Đây là nguyên nhân phổ biến và quan trọng nhất gây cằm lẹm.
- Hàm dưới lùi về phía sau so với hàm trên khiến cằm trông lẹm, góc nghiêng mặt thiếu cân đối.
- Thường đi kèm với khớp cắn Class II (răng trên chìa ra, răng dưới cụp vào).
- Tình trạng này khó cải thiện bằng niềng răng đơn thuần, đặc biệt ở người trưởng thành.
- Đối tượng thường gặp: người trưởng thành hoặc trẻ em có di truyền, xương hàm dưới phát triển kém so với hàm trên.
Do răng (Class II dental)
- Răng dưới cụp vào, răng trên chìa ra mà xương hàm vẫn bình thường nên cằm trông lẹm.
- Đây là nguyên nhân thứ hai, thường gặp ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên.
- Có thể cải thiện hiệu quả bằng niềng răng, đôi khi kết hợp khí cụ chức năng nếu còn tăng trưởng xương.
2. Nguyên nhân ít gặp
Do thói quen hoặc chức năng cơ mặt: Thói quen mút tay, ngậm môi, thở miệng lâu ngày gây ảnh hưởng nhẹ đến vị trí cằm nhưng hiếm khi gây lẹm nặng.
Do các bất thường mô mềm hoặc mô hàm dưới: Thiếu mô mềm vùng cằm, hoặc mô cơ mặt kém phát triển. Nguyên nhân này ít gặp và thường không phải nguyên nhân chính, có thể phối hợp với các nguyên nhân trên.
Do chấn thương hoặc phẫu thuật trước đó: Gãy xương hàm dưới, phẫu thuật cắt xương không cân đối gây ra cằm lẹm thứ phát. Trường hợp này chiếm tỷ lệ nhỏ.
Cách khắc phục tình trạng cằm lẹm
Phương pháp khắc phục cằm lẹm được lựa chọn dựa trên nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả nhất:
Dùng khí cụ chức năng cho trẻ đang trong độ tuổi phát triển
Đối với trẻ có cằm lẹm do hàm dưới kém phát triển (Class II do xương), phương pháp này đặc biệt hiệu quả trong giai đoạn:
- 6 – 12 tuổi, khi trẻ đang ở giai đoạn tăng trưởng mạnh
- Hoặc giai đoạn dậy thì, khi xương hàm còn khả năng đáp ứng tốt
Khí cụ chức năng (functional appliances) là những khí cụ được thiết kế để:
- Định hướng hàm dưới ra trước
- Kích thích xương hàm dưới phát triển theo đúng chiều hướng mong muốn
- Điều chỉnh khớp cắn và giảm mức độ Class II
Khác với mắc cài niềng răng chỉ tác động lên răng, khí cụ chức năng có khả năng thay đổi mô xương và sự phát triển của hai hàm, nhờ đó mang lại hiệu quả lâu dài với tình trạng cằm lẹm do xương.
Những loại khí cụ chức năng phổ biến
Một số khí cụ được sử dụng rộng rãi trên thế giới gồm:
- Twin Block – loại phổ biến nhất, dễ đeo, hiệu quả cao
- Herbst Appliance – khí cụ cố định, không cần tháo ra, đảm bảo tuân thủ tốt
- Forsus – gắn trên mắc cài, hỗ trợ đưa hàm dưới ra trước
- Bionator – khí cụ tháo lắp, giúp điều chỉnh chức năng và vị trí hàm
Mỗi loại khí cụ có cơ chế khác nhau, nhưng đều chung mục tiêu: hỗ trợ hàm dưới phát triển và cải thiện tương quan hai hàm.
Cơ chế hoạt động
Khi trẻ đeo khí cụ, hàm dưới sẽ được “dẫn ra trước” ở vị trí đúng. Việc giữ hàm ở vị trí tiến ra trước:
- Tác động lên vùng khớp thái dương – hàm dưới (TMJ)
- Tạo kích thích sinh học khiến xương hàm dưới phát triển tốt hơn
- Đồng thời giúp cung răng trên – dưới khớp với nhau đúng vị trí
Nhờ đó:
- Mức độ cằm lẹm giảm
- Gương mặt nhìn nghiêng hài hòa hơn
- Khớp cắn Class II được cải thiện đáng kể
Niềng răng cho người trưởng thành
Niềng răng phù hợp để chỉnh cằm lẹm nhẹ ở người trưởng thành nếu vấn đề là do răng:
- Sai khớp cắn hạng II do răng (Class II dental)
- Răng cửa trên chìa ra trước, khiến môi nhô nên cằm trông càng lùi
- Răng cửa dưới cụp vào trong, làm giảm nâng đỡ vùng cằm
- Cung răng dưới bị hẹp hoặc thu vào, khiến hình dạng cằm yếu
- Khớp cắn không ăn khớp khiến đường nét dưới cằm thiếu cân bằng
Ở các trường hợp này, chỉ cần niềng răng đúng kỹ thuật, góc nhìn nghiêng sẽ thay đổi rõ rệt.
Hạn chế
- Không hiệu quả với trường hợp cằm lẹm do xương hàm (hàm dưới kém phát triển hoặc hàm trên phát triển quá mức).
- Thời gian điều trị kéo dài, trung bình 1.5 – 2 năm, dễ gây mệt mỏi cho người niềng.
Kỹ thuật niềng răng thường dùng trong trường hợp cằm lẹm:
1. Minivis quan trọng nhất trong chỉnh hô giúp cải thiện cằm lẹm
Dùng để:
- Kéo lùi cung răng trên
- Kiểm soát độ chìa và độ ngả của răng cửa
- Giảm tối đa nhô môi giúp cằm trông “ít lẹm” hơn
Minivis là kỹ thuật xu hướng vì mang lại thay đổi khuôn mặt mạnh hơn so với niềng truyền thống.
2. Mắc cài tự buộc hoặc mắc cài thường + kỹ thuật kiểm soát torque
Dùng để:
- Làm thẳng trục răng cửa dưới
- Tăng độ nâng đỡ mô mềm
- “Dựng” răng cửa đúng hướng để hỗ trợ hình dáng cằm
3. Niềng có nhổ răng (thường là răng hàm số 4) – khi răng trên quá chìa
Mục tiêu:
- Đóng khoảng để kéo lùi răng cửa trên
- Giảm nhô môi
- Hỗ trợ cải thiện thẩm mỹ cằm – môi
Nhổ răng không phải lúc nào cũng cần, nhưng là kỹ thuật cần thiết trong các ca có hô răng kèm cằm lẹm.
4. Làm rộng cung răng dưới (nếu bị thu hẹp)
Nếu hàm dưới hẹp thì cằm nhìn “yếu”. Niềng có thể:
- Mở rộng cung răng
- Tạo độ đầy vùng dưới mặt
- Giúp cằm nhìn “có lực” hơn
(Khác với nong hàm cho chen chúc, ở đây là mở rộng nhẹ bằng kỹ thuật dây cung.)
Tìm hiểu: 8 cách đẩy nhanh tiến độ niềng răng
Chi phí niềng răng có thể dao động rộng tùy thuộc vào nhiều yếu tố như loại niềng răng, mức độ phức tạp của trường hợp, vị trí địa lý và uy tín của nha khoa.
Dưới đây là chi phí ước tính từng loại niềng răng:
- Niềng răng kim loại truyền thống: Khoảng từ 25 triệu đến 50 triệu VNĐ.
- Niềng răng sứ: Khoảng từ 40 triệu đến 60 triệu VNĐ.
- Niềng răng trong suốt (Invisalign): Khoảng từ 50 triệu đến 150 triệu VNĐ hoặc hơn, tùy thuộc vào số lượng khay niềng cần thiết.
Phẫu thuật hàm
Phẫu thuật hàm là phương pháp điều trị cằm lẹm nặng do xương, đặc biệt khi niềng răng hoặc khí cụ chức năng không còn hiệu quả (người trưởng thành, xương đã ngừng phát triển). Phẫu thuật giúp đưa hàm dưới ra trước, khắc phục cằm lẹm và cân bằng khớp cắn.
1. Chỉ định
Phẫu thuật hàm được chỉ định trong các trường hợp:
- Cằm lẹm nặng, hàm dưới lùi quá nhiều
- Sai khớp cắn Class II skeletal nặng
- Người trưởng thành, xương hàm đã ngừng tăng trưởng
- Niềng răng đơn thuần không thể cải thiện hình dáng cằm
2. Cơ chế và phương pháp thực hiện
Phẫu thuật hàm dưới thường kết hợp 2 kỹ thuật chính:
Tiến hàm dưới:
- Cắt xương hàm dưới hai bên rồi đưa hàm ra trước sau đó cố định bằng vít và nẹp
- Đồng thời điều chỉnh khớp cắn và trục răng
- Giúp cằm lùi trở nên cân đối, cải thiện góc nghiêng mặt
Độn cằm (genioplasty) hoặc cấy implant cằm:
- Tăng chiều dài hoặc đưa cằm ra trước
- Điều chỉnh hình dáng cằm, tạo đường nét thẩm mỹ hài hòa
- Thường kết hợp với phẫu thuật hàm để có kết quả tối ưu
3. Lợi ích
- Cằm được đưa ra đúng trục xương, nhìn tự nhiên
- Khớp cắn Class II được cải thiện triệt để
- Cải thiện góc nghiêng và tổng thể gương mặt
- Hiệu quả lâu dài, không tái phát nếu phẫu thuật đúng kỹ thuật
4. Nhược điểm và lưu ý
- Phẫu thuật xâm lấn, cần thời gian hồi phục (2–4 tuần tạm nghỉ, 3–6 tháng ổn định xương)
- Chi phí cao, kỹ thuật yêu cầu bác sĩ có chuyên môn cao
- Có nguy cơ biến chứng: sưng, bầm tím, tê vùng môi/cằm, nhiễm trùng
- Cần phối hợp niềng răng trước và sau phẫu thuật để chỉnh khớp cắn hoàn chỉnh
Độn cằm
Độn cằm là phương pháp cải thiện thẩm mỹ vùng cằm nhanh, thích hợp khi cằm lẹm nhẹ, khớp cắn không sai nhiều, hoặc người trưởng thành muốn thay đổi đường nét cằm mà không cần chỉnh hàm.
1. Chỉ định
- Cằm lẹm nhẹ, sai khớp cắn không đáng kể
- Người trưởng thành, xương đã ngừng tăng trưởng
- Muốn cải thiện hình dạng cằm và đường nét góc nghiêng nhanh chóng
2. Phương pháp thực hiện
Genioplasty xương:
- Cắt và/hoặc dịch chuyển xương cằm để đưa cằm ra trước hoặc làm dài cằm
- Được cố định bằng nẹp/vít
- Giúp cằm cân đối hơn, kết hợp với khớp cắn bình thường
Cấy implant cằm:
- Thêm vật liệu nhân tạo (silicone, PEEK…) để làm cằm đầy hơn
- Không xâm lấn xương nhiều
- Kết quả nhanh, thẩm mỹ tốt
Filler cằm (chất làm đầy):
- Tiêm mô mềm làm tăng thể tích cằm tạm thời
- Thích hợp cải thiện nhẹ, nhanh, ít xâm lấn
3. Lợi ích
- Nhanh chóng cải thiện hình dạng cằm
- Ít xâm lấn hơn phẫu thuật hàm toàn bộ
- Thay đổi góc nghiêng mặt, đường nét cằm rõ rệt
- Có thể kết hợp niềng răng nếu cần
4. Hạn chế và lưu ý
- Không điều chỉnh khớp cắn, chỉ thay đổi cằm
- Kết quả phụ thuộc vào loại vật liệu và kỹ thuật thực hiện
- Filler tạm thời, cần tái tiêm sau vài tháng – vài năm
- Genioplasty xương vẫn là phẫu thuật, có thời gian hồi phục, nguy cơ sưng, bầm, tê vùng cằm
So sánh ngắn gọn giữa phẫu thuật hàm và độn cằm
| Tiêu chí | Phẫu thuật hàm (BSSO) | Độn cằm (Genioplasty / Implant / Filler) |
|---|---|---|
| Phạm vi tác động | Toàn bộ hàm dưới + cằm | Chỉ cằm trước |
| Chỉnh khớp cắn | ✔ Bắt buộc phối hợp niềng răng | ✖ Không chỉnh hoặc chỉ cải thiện nhẹ |
| Mục tiêu | Khắc phục cằm lẹm + khớp cắn + cân đối hàm | Cằm đẹp, đầy đặn, đường nét nhìn nghiêng tốt |
| Đối tượng | Người trưởng thành, Class II nặng, cằm lẹm do xương | Người trưởng thành, cằm lẹm nhẹ, khớp cắn bình thường |
| Thời gian hồi phục | 3–6 tháng | 1–2 tháng (Genioplasty), vài ngày (Filler/Implant mềm) |
Câu hỏi khác
Một số câu hỏi thường gặp khác của người bị cằm lẹm gồm:
Cằm lẹm nên để tóc kiểu gì?
Cằm lẹm khiến cho nửa mặt dưới bị hụt và nhỏ hơn so với nửa trên của khuôn mặt. Vì vậy, những người có cằm lẹm cần hạn chế kiểu tóc búi cao, hất hết tóc về phía sau. Thay vào đó, bạn nên để tóc mái che bớt phần trán. Độ dài của tóc nên qua cằm giúp khuôn mặt cân đối hơn. Ngoài ra, kiểu tóc phồng ngang cũng giúp khuôn mặt cân đối giữa chiều ngang và chiều dài hơn.
Cằm lẹm có phải là hô không?
Không chính xác. Hô là khi răng cửa hàm trên chìa ra trước. Cằm lẹm có thể xuất hiện đồng thời với răng trên chìa, nhưng hai vấn đề không đồng nghĩa.
Người trưởng thành cằm lẹm nặng nên làm gì?
Trường hợp cằm lẹm nặng do xương, phẫu thuật hàm là phương pháp duy nhất khắc phục triệt để. Niềng răng đơn thuần không đủ.
Độn cằm có giúp chữa cằm lẹm không?
Độn cằm chỉ cải thiện hình dáng và thẩm mỹ cằm, không chỉnh khớp cắn. Phù hợp khi cằm lẹm nhẹ, khớp cắn bình thường.
Cằm lẹm có gây vấn đề ăn nhai không?
Trường hợp nhẹ do răng thường không ảnh hưởng nhiều, nhưng cằm lẹm nặng đi kèm Class II skeletal (xương hàm dưới kém phát triển) có thể gây khớp cắn không chuẩn, khó ăn nhai hoặc đau khớp thái dương (TMJ).
Cằm lẹm là một khuyết điểm có thể được khắc phục bởi nhiều biện pháp khác nhau. Để lựa chọn được phương pháp phù hợp, bạn nên đến các cơ sở chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn điều trị. Nếu cần tư vấn thêm, bạn có thể để lại lời nhắn cho chuyên gia hoặc liên hệ trực tiếp qua hotline: 093 186 3366 để được giải đáp sớm nhất.
