Giai đoạn mọc răng là một trong những cột mốc quan trọng đầu đời của trẻ nhỏ, đi kèm với đó là không ít những khó chịu như ngứa nướu, quấy khóc, chảy dãi hay bỏ bú. Để giúp bé vượt qua thời kỳ này một cách nhẹ nhàng hơn, nhiều bậc cha mẹ lựa chọn sử dụng đồ gặm nướu. Nhưng liệu đồ gặm nướu có thật sự cần thiết không, có tác dụng gì và bé nên bắt đầu dùng từ mấy tháng tuổi? Nếu bạn cũng đang băn khoăn những điều này, bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ và lựa chọn đúng cách để đồng hành cùng con trong giai đoạn mọc răng đầy thử thách.
Mục lục
1. Đồ gặm nướu là gì?
Trong khoảng từ 4-6 tháng tuổi trở đi, trẻ bắt đầu mọc răng sữa đầu tiên. Khi đó, lợi (nướu) của bé sẽ sưng, đau hoặc ngứa, khiến bé khó chịu, quấy khóc và luôn muốn cắn gì đó để giảm cảm giác này. Và lúc này, đồ gặm nướu chính là “vật cứu cánh” giúp con dễ chịu hơn.
Đồ gặm nướu là một món đồ dùng dành riêng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thường được làm từ chất liệu mềm như silicon, cao su tự nhiên hoặc nhựa an toàn, để bé có thể ngậm, cắn và gặm khi bước vào giai đoạn mọc răng.
Đồ gặm nướu thường có hình dạng đáng yêu như hình trái cây, động vật, bàn tay, bông hoa… có tay cầm vừa vặn với bé. Một số loại còn tích hợp âm thanh, sần sùi bề mặt hoặc chứa gel mát để tăng hiệu quả massage nướu.
Đọc thêm: Trẻ mọc răng sữa sớm nhất từ tháng thứ mấy?
2. Chi tiết công dụng của đồ gặm nướu
2.1 Giúp làm dịu cơn đau nướu khi mọc răng
Khi bắt đầu mọc răng, lợi (nướu) của bé sẽ sưng đỏ, nhức nhối do chiếc răng mới đang trồi lên dưới nướu. Đây là nguyên nhân khiến nhiều bé khó chịu, cáu gắt, hay khóc đêm.
Đồ gặm nướu – với chất liệu mềm và đàn hồi – giúp massage nhẹ nhàng vào vùng lợi, từ đó giảm áp lực và cơn đau, tương tự như việc người lớn xoa bóp khi bị nhức cơ. Đặc biệt, nếu mẹ để gặm nướu vào tủ lạnh khoảng vài phút trước khi cho bé dùng, phần gel mát bên trong sẽ làm dịu vùng nướu tức thì, giúp bé dễ chịu hơn rõ rệt.
2.2 Giúp trẻ giải tỏa cảm giác ngứa lợi
Cảm giác ngứa lợi khi răng bắt đầu nhú lên khiến trẻ muốn ngậm, gặm bất cứ thứ gì trong tầm tay – từ gấu bông, góc chăn, đến cả tay mình.
Lúc này, đồ gặm nướu với bề mặt lồi lõm, sần sùi hoặc có các hạt massage nhỏ sẽ giúp bé “gãi ngứa” đúng chỗ, nhờ đó:
- Tránh việc bé ngậm mút những đồ vật bẩn, không vệ sinh
- Giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường miệng
Hỏi đáp: Trẻ sưng lợi bao lâu thì mọc răng?
2.3 Kích thích phản xạ cắn, ngậm, phát triển kỹ năng miệng
Trong những tháng đầu đời, trẻ bắt đầu khám phá thế giới bằng miệng. Việc sử dụng đồ gặm nướu giúp bé:
- Phát triển phản xạ cắn – ngậm, là nền tảng quan trọng để sau này bé tập ăn dặm và nói chuyện
- Làm quen với cảm giác nhai và điều khiển lực cắn
- Giúp cơ hàm phát triển đều, linh hoạt
Đây cũng là giai đoạn vàng để định hình kỹ năng miệng – hàm, hỗ trợ khả năng ăn, nói và nhai sau này.
2.4 Hỗ trợ phát triển vận động tay và mắt
Gặm nướu không chỉ giúp bé ở phần miệng. Việc cầm nắm đồ gặm nướu, đưa lên miệng và điều chỉnh vị trí phù hợp còn kích thích khả năng phối hợp giữa tay – mắt – miệng.
Những hành động này tuy nhỏ nhưng là một bước tiến quan trọng trong phát triển vận động tinh (fine motor skills) – nền tảng để sau này bé có thể cầm muỗng, vẽ tranh hay tự mặc đồ.
2.5 Tạo cảm giác an toàn, giảm quấy khóc ở trẻ
Khi bé mọc răng, cảm giác đau – ngứa – khó chịu khiến bé khó ngủ, cáu kỉnh, dễ quấy. Đồ gặm nướu giống như “bạn đồng hành” giúp bé giải tỏa cảm xúc một cách an toàn.
Bé sẽ thấy dễ chịu hơn, bớt quấy hơn và thậm chí có thể ngủ ngon hơn khi có món đồ gặm ưa thích bên cạnh.
Với nhiều bé, đồ gặm nướu còn như một vật an ủi, giúp con yên tâm hơn khi mẹ vắng mặt hoặc khi đi ra ngoài.
3. Đồ gặm nướu dùng cho bé mấy tháng?
3.1 Giai đoạn nào bé bắt đầu cần đến đồ gặm nướu?
Thông thường, bé sẽ bắt đầu mọc chiếc răng đầu tiên từ khoảng 4 – 6 tháng tuổi, nhưng dấu hiệu khó chịu ở lợi có thể xuất hiện sớm hơn, từ khoảng 3 tháng tuổi.
Vì vậy, mẹ có thể bắt đầu cho bé làm quen với đồ gặm nướu từ 3 tháng tuổi, khi thấy bé có các biểu hiện sau:
- Thường xuyên cho tay hoặc đồ vật vào miệng
- Hay chảy nước dãi
- Thích nhai, cắn đồ
- Quấy khóc không rõ nguyên nhân
Tuy nhiên, không nên cho bé dùng đồ gặm nướu trước 3 tháng, vì lúc này cơ miệng của con chưa đủ phát triển và bé chưa thể phối hợp tay – miệng tốt, dễ gây nguy hiểm khi gặm.
3.2 Hướng dẫn chọn đồ gặm nướu theo từng độ tuổi
Để bé gặm an toàn, hiệu quả và phù hợp với giai đoạn phát triển, mẹ cần chọn đúng loại gặm nướu theo từng mốc tuổi:
Từ 3 – 4 tháng tuổi:
- Bé mới bắt đầu gặm, chưa biết đưa tay chính xác vào miệng
- Nên chọn: Gặm nướu nhẹ, nhỏ, có tay cầm mảnh, chất liệu mềm mại tuyệt đối như silicon y tế
- Mẹ có thể chọn loại đeo như vòng tay hoặc có dây buộc vào áo để tránh rơi
Từ 5 – 6 tháng tuổi:
- Bé đã biết phối hợp tay – mắt, cầm nắm tốt hơn
- Nên chọn: Gặm nướu hình động vật, trái cây, có bề mặt gợn sóng, hạt massage, kích thích lợi mạnh hơn
- Có thể dùng loại chứa gel làm mát để tăng hiệu quả giảm đau khi để trong ngăn mát tủ lạnh
Từ 7 – 12 tháng tuổi trở lên:
- Bé mọc nhiều răng hơn, lực cắn mạnh hơn
- Nên chọn: Gặm nướu đa chức năng, có thể phát tiếng kêu, rung nhẹ, hoặc kết hợp với đồ chơi treo nôi
- Nên chọn loại bền hơn, kích cỡ to hơn để không lọt vào miệng, tránh nguy cơ hóc
3.3 Có nên cho bé dùng đồ gặm nướu khi chưa mọc răng?
Câu trả lời là: Có!
Ngay cả khi bé chưa mọc chiếc răng nào, nhưng đã có dấu hiệu khó chịu, ngứa lợi, thì đồ gặm nướu vẫn có thể giúp bé dễ chịu và luyện tập phản xạ cắn, nhai.
Lợi ích trước mọc răng:
- Giảm ngứa nướu sớm
- Giúp bé làm quen với việc đưa đồ vật vào miệng một cách kiểm soát
- Tăng khả năng phối hợp tay – miệng – mắt
3.4 Dùng gặm nướu đến mấy tháng thì nên dừng?
Thông thường, giai đoạn mọc răng sữa kéo dài từ 6 tháng đến khoảng 2 tuổi. Trong suốt thời gian này, bé có thể sử dụng đồ gặm nướu linh hoạt, tuỳ theo nhu cầu và biểu hiện của bé.
Khi nào nên dừng?
- Khi bé đã mọc đủ răng sữa
- Bé hết cảm giác khó chịu ở lợi
- Hoặc không còn hứng thú với việc gặm nữa
Hỏi đáp: Trẻ mọc răng có bị nôn không?
4. Các loại đồ gặm nướu phổ biến trên thị trường
4.1 Gặm nướu bằng silicon
Gặm nướu silicon là loại phổ biến nhất hiện nay, được ưa chuộng nhờ tính mềm dẻo, đàn hồi tốt và an toàn với trẻ nhỏ. Silicon y tế có khả năng chịu nhiệt cao, không chứa BPA (Bisphenol A), một chất gây rối loạn nội tiết có thể ảnh hưởng tới sức khỏe lâu dài của trẻ. Bề mặt của gặm nướu silicon thường được thiết kế có vân nhẹ hoặc gờ massage để kích thích nướu, giúp bé giảm cảm giác khó chịu khi mọc răng.
Loại này cũng rất dễ vệ sinh – mẹ có thể rửa bằng nước nóng hoặc tiệt trùng bằng máy hấp, đun sôi mà không lo biến dạng. Nhờ đặc tính này, gặm nướu silicon phù hợp với bé từ 3 tháng tuổi trở lên.
4.2 Gặm nướu bằng cao su tự nhiên
Cao su thiên nhiên là chất liệu được nhiều thương hiệu cao cấp sử dụng trong sản phẩm gặm nướu hữu cơ. Ưu điểm của cao su tự nhiên là độ mềm mịn cao, có tính đàn hồi và độ bền tốt. Đặc biệt, đây là lựa chọn lý tưởng cho các mẹ theo xu hướng chăm sóc tự nhiên, tránh nhựa nhân tạo.
Tuy nhiên, gặm nướu bằng cao su có mùi đặc trưng và dễ bị oxy hóa, đổi màu sau một thời gian sử dụng. Đồng thời, mẹ cần chú ý đến khả năng dị ứng – dù hiếm gặp, vẫn có một số bé nhạy cảm với protein trong mủ cao su.
4.3 Gặm nướu bằng nước hoặc gel
Loại gặm nướu này được thiết kế với phần lõi chứa gel hoặc nước tinh khiết, có thể để vào ngăn mát tủ lạnh trước khi cho bé sử dụng. Cảm giác mát lạnh từ gặm nướu sẽ giúp làm dịu nhanh tình trạng sưng đau nướu, đặc biệt hữu ích trong những ngày răng đang nhú.
Tuy nhiên, mẹ cần kiểm tra kỹ phần vỏ ngoài có chắc chắn, chống rò rỉ và không bị thủng sau thời gian sử dụng. Ngoài ra, nên để gặm nướu trong ngăn mát, tuyệt đối không để vào ngăn đá vì nhiệt độ quá lạnh có thể gây bỏng lạnh nướu non nớt của bé.
4.4 Gặm nướu kết hợp đồ chơi phát triển giác quan
Đây là loại đồ gặm nướu tích hợp cùng các chức năng đồ chơi như phát âm thanh, có gương nhỏ, kết cấu vải mềm đa dạng, hoặc có màu sắc sặc sỡ. Mục tiêu là giúp bé vừa được giảm ngứa lợi, vừa kích thích thị giác, thính giác và xúc giác.
Loại này thường được thiết kế nhẹ, dễ treo vào xe đẩy, nôi cũi hoặc ghế ăn dặm. Tuy nhiên, mẹ nên kiểm tra kỹ kết cấu, tránh chi tiết nhỏ dễ bung ra hoặc chất liệu vải không rõ nguồn gốc gây kích ứng da.
4.5 Gặm nướu kết hợp bàn chải răng đầu đời
Sản phẩm này đặc biệt thích hợp với bé từ 6 tháng trở lên, giai đoạn bắt đầu tập làm quen với việc vệ sinh răng miệng. Gặm nướu thường có hình dạng giống bàn chải với phần đầu mềm bằng silicon, giúp bé vừa gặm vừa “tập đánh răng” một cách tự nhiên.
Lợi ích lớn là rèn luyện thói quen vệ sinh răng miệng từ sớm, đồng thời massage nướu hiệu quả. Mẹ cần lưu ý chọn loại có tay cầm to bản hoặc có vòng chặn để bé không cho sâu quá vào miệng.
5. Tiêu chí chọn đồ gặm nướu an toàn cho bé
5.1 Chất liệu an toàn (BPA-free, không chứa độc tố)
Chất liệu là tiêu chí quan trọng hàng đầu khi chọn gặm nướu cho trẻ sơ sinh. Mẹ nên ưu tiên các sản phẩm được ghi rõ là BPA-free, không chứa PVC, phthalate, chì hay chất độc hại khác. Các chứng nhận từ FDA (Mỹ), CE (Châu Âu) hay TUV là những bảo chứng tốt cho độ an toàn.
Silicon y tế, cao su tự nhiên, hoặc nhựa thực phẩm cấp (food-grade plastic) là những vật liệu thường thấy và được khuyến khích sử dụng.
5.2 Thiết kế phù hợp với từng độ tuổi
Mỗi giai đoạn phát triển của bé đều có đặc điểm riêng về khả năng cầm nắm, kích cỡ miệng, độ mạnh yếu của hàm. Gặm nướu cho bé 3 tháng cần nhẹ, mềm, dễ cầm bằng một tay, trong khi bé 7 tháng trở lên có thể dùng loại có kết cấu phức tạp hơn, kích thích nhiều giác quan.
Một thiết kế phù hợp không chỉ giúp bé sử dụng dễ dàng mà còn hạn chế nguy cơ hóc nghẹn hoặc tổn thương lợi khi lực cắn tăng dần theo tuổi.
5.3 Kết cấu bề mặt hỗ trợ massage nướu
Những gặm nướu tốt thường có bề mặt được tạo hình gờ, vân, hạt tròn hoặc vòng nhô cao giúp massage nướu nhẹ nhàng. Kết cấu này kích thích lưu thông máu dưới lợi, làm giảm đau và tăng khả năng chịu đựng khi răng nhú lên.
Ngoài ra, bề mặt đa dạng còn giúp bé hứng thú hơn khi nhai, tránh việc chán nhanh và từ chối dùng gặm nướu.
5.4 Dễ cầm nắm, không gây hóc
Bé dưới 6 tháng tuổi thường chưa có khả năng kiểm soát cử động tay tốt, nên thiết kế của đồ gặm nướu cần được tối ưu để bé dễ nắm trúng, đưa vào miệng an toàn. Các loại có vòng tròn, tay cầm chống trơn trượt, hoặc hình dạng giống núm ti là lựa chọn phù hợp.
Ngoài ra, mẹ cần chọn loại có độ dài giới hạn, có vành chắn hoặc phần chặn ở giữa để tránh bé cho toàn bộ vào miệng, gây hóc nghẹn hoặc nôn trớ.
5.5 Dễ vệ sinh và tiệt trùng
Vì đồ gặm nướu tiếp xúc trực tiếp với miệng bé nên vệ sinh mỗi ngày là bắt buộc. Mẹ nên ưu tiên các loại có thể tiệt trùng bằng nước sôi, máy hấp hoặc lò vi sóng và có hướng dẫn rõ ràng từ nhà sản xuất.
Tránh dùng các sản phẩm có chi tiết rỗng, rãnh sâu khó làm sạch – vì dễ tích tụ nước bọt, vi khuẩn hoặc nấm mốc sau thời gian sử dụng.
Nhiều bà mẹ vì mong muốn tiết kiệm hoặc muốn tạo ra món đồ chơi riêng cho bé theo sở thích cá nhân thường cân nhắc việc tự làm đồ gặm nướu tại nhà. Tuy nhiên, việc này tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường, đặc biệt với sức khỏe non nớt của trẻ sơ sinh. Đồ gặm nướu tự làm thường khó kiểm soát về chất liệu, độ an toàn cũng như vấn đề vệ sinh.
Nếu sử dụng vật liệu không đạt chuẩn, sản phẩm có thể chứa các hóa chất độc hại hoặc là môi trường thuận lợi cho nấm mốc, vi khuẩn phát triển, từ đó gây nguy cơ dị ứng, ngộ độc hoặc nhiễm trùng cho bé. Hơn nữa, thiết kế đồ gặm nướu tự làm thường không có tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng, dễ bị vỡ, gãy gây hóc hoặc tổn thương nướu, niêm mạc miệng của trẻ khi sử dụng.
Vì vậy, để đảm bảo an toàn tối đa, các bậc cha mẹ nên lựa chọn đồ gặm nướu của những thương hiệu uy tín, được kiểm định nghiêm ngặt về chất lượng và an toàn sức khỏe. Một số thương hiệu nổi bật trên thị trường hiện nay như Comotomo, Nuby, MAM, Chicco và Tommee Tippee đều được nhiều mẹ tin dùng bởi chất liệu cao cấp (silicon y tế, cao su tự nhiên), thiết kế phù hợp với từng giai đoạn phát triển của bé, cùng khả năng vệ sinh dễ dàng. Những sản phẩm này không chỉ giúp làm dịu nướu khi mọc răng mà còn được kiểm soát chặt chẽ về độ bền, tránh rủi ro hóc nghẹn hay tổn thương miệng cho trẻ.
Lựa chọn đúng loại đồ gặm nướu từ thương hiệu uy tín là bước quan trọng giúp mẹ yên tâm chăm sóc bé trong giai đoạn mọc răng, đồng thời hỗ trợ bé phát triển kỹ năng cắn, nhai một cách an toàn và hiệu quả.
6. Hướng dẫn sử dụng đồ gặm nướu đúng cách
6.1 Cách vệ sinh trước và sau khi sử dụng
Trước khi cho bé dùng, đồ gặm nướu cần được rửa sạch bằng nước ấm, có thể dùng thêm xà phòng dịu nhẹ chuyên dùng cho trẻ em để loại bỏ vi khuẩn và bụi bẩn. Sau đó, mẹ nên tiệt trùng bằng cách đun sôi trong nước khoảng 3-5 phút hoặc sử dụng máy tiệt trùng chuyên dụng. Sau mỗi lần sử dụng, đồ gặm nướu cũng cần được làm sạch tương tự và để nơi khô ráo, sạch sẽ để tránh vi khuẩn phát triển.
Đặc biệt với những loại có lõi gel hoặc nước bên trong, mẹ cần kiểm tra vỏ ngoài xem có dấu hiệu rò rỉ hay hư hỏng không trước khi cho bé tiếp tục dùng.
6.2 Có nên làm lạnh đồ gặm nướu không?
Làm lạnh đồ gặm nướu là phương pháp rất hiệu quả giúp giảm đau, sưng nướu khi răng bé bắt đầu nhú lên. Tuy nhiên, mẹ chỉ nên cho đồ gặm nướu vào ngăn mát tủ lạnh, không nên cho vào ngăn đá vì nhiệt độ quá thấp có thể gây bỏng lạnh, làm tổn thương mô mềm non nớt của bé.
Khi lấy ra, mẹ cần kiểm tra nhiệt độ trước khi cho bé dùng, tránh để quá lạnh hoặc đóng băng. Ngoài ra, không nên để bé ngậm gặm nướu lạnh quá lâu vì dễ gây khó chịu hoặc phản tác dụng.
6.3 Bao lâu nên thay đồ gặm nướu mới?
Đồ gặm nướu có thể bị hao mòn, mất độ mềm dẻo và tích tụ vi khuẩn theo thời gian, vì vậy mẹ nên thay mới định kỳ. Thông thường, nếu đồ gặm nướu xuất hiện dấu hiệu nứt, rách, đổi màu, hoặc mùi lạ thì cần thay ngay lập tức.
Theo khuyến nghị chung, mẹ nên thay đồ gặm nướu sau khoảng 3-6 tháng sử dụng hoặc sớm hơn nếu bé dùng nhiều và đồ chơi bị hư hỏng. Việc thay mới giúp đảm bảo an toàn, tránh nguy cơ dị ứng hay nhiễm khuẩn cho bé.
7. Lưu ý an toàn khi dùng gặm nướu cho trẻ
7.1 Dấu hiệu cho thấy trẻ không hợp với gặm nướu
Một số bé có thể phản ứng tiêu cực với đồ gặm nướu do dị ứng chất liệu hoặc không thích cảm giác khi sử dụng. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm: da bé đỏ, phát ban hoặc nổi mẩn quanh miệng, nướu sưng to hơn thay vì giảm đau, hoặc bé quấy khóc nhiều hơn khi dùng gặm nướu.
Nếu xuất hiện những biểu hiện này, mẹ nên ngưng sử dụng và đưa bé đi khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn phù hợp, đồng thời chọn loại gặm nướu khác có chất liệu mềm, an toàn hơn.
7.2 Những sai lầm cần tránh khi cho trẻ dùng gặm nướu
Một số sai lầm phổ biến mà các bậc cha mẹ thường mắc phải khi sử dụng đồ gặm nướu cho bé là:
- Không vệ sinh kỹ đồ gặm nướu, khiến vi khuẩn tích tụ gây nhiễm trùng miệng.
- Để bé sử dụng đồ gặm nướu quá lâu hoặc quá nhiều lần trong ngày, gây tổn thương lợi hoặc làm bé lệ thuộc vào đồ gặm nướu mà không tập phát triển kỹ năng tự kiểm soát cơn đau.
- Cho bé dùng đồ gặm nướu không đúng độ tuổi, hoặc loại có kích cỡ không phù hợp, dẫn đến nguy cơ hóc nghẹn hoặc khó chịu.
- Để bé cắn, ngậm đồ gặm nướu khi không có người lớn giám sát, dễ gây tai nạn như nghẹn hoặc ngã.
Mẹ cần tuyệt đối tránh những lỗi này để bảo vệ an toàn sức khỏe cho bé.
7.3 Cách xử lý khi trẻ nuốt phải mảnh vỡ từ đồ gặm nướu
Trong trường hợp bé vô tình nuốt phải một mảnh nhỏ của đồ gặm nướu bị vỡ, mẹ không nên hoảng loạn mà cần bình tĩnh quan sát. Nếu mảnh vỡ nhỏ và bé không có dấu hiệu nghẹn, khó thở, mẹ có thể theo dõi trong vòng 24-48 giờ để xem bé có biểu hiện bất thường như đau bụng, nôn mửa hay phân có máu hay không.
Tuy nhiên, nếu bé có dấu hiệu nghẹn, khó thở, chảy nước dãi nhiều hoặc ho liên tục, mẹ cần đưa bé đến ngay cơ sở y tế để được xử lý kịp thời. Để phòng tránh, mẹ nên kiểm tra kỹ đồ gặm nướu trước khi cho bé sử dụng và thay mới khi thấy có dấu hiệu hư hỏng.
