Sái quai hàm là một tình trạng khá phổ biến, đặc biệt là ở những người thường xuyên nghiến răng hoặc há miệng quá rộng. Nhiều người lo lắng rằng tình trạng này có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Vậy, sái quai hàm có thực sự nguy hiểm không? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc đó.
Mục lục
Sái quai hàm là như thế nào?
Sái quai hàm còn gọi là trật khớp thái dương hàm. Trước khi nhận biết dấu hiệu sái quai hàm là như thế nào, chúng ta cần tìm hiểu về khớp thái dương hàm.
Khớp thái dương hàm (TMJ) là một khớp động phức tạp nằm ở phía trước tai, nơi kết nối xương hàm dưới với xương thái dương của hộp sọ. Đây là khớp duy nhất của phần sọ mặt có khả năng vận động linh hoạt, cho phép chúng ta thực hiện các chức năng cần thiết trong cuộc sống hàng ngày như nhai, nói chuyện, cười và thậm chí là hít thở.
Cấu trúc của khớp thái dương hàm bao gồm:
- Diện khớp xương hàm dưới: Phần khớp của hàm dưới tham gia vào chuyển động của khớp.
- Diện khớp xương thái dương: Phần khớp của xương thái dương tại hộp sọ, nơi kết nối với hàm dưới.
- Đĩa khớp: Một mảnh sụn mềm nằm giữa xương hàm dưới và xương thái dương, giúp giảm ma sát và phân bổ lực trong quá trình vận động.
- Dây chằng khớp: Hệ thống dây chằng giúp ổn định khớp thái dương hàm, giữ các thành phần xương và sụn ở vị trí đúng và điều phối sự chuyển động.
Sái quai hàm, là một tình trạng trong đó khớp nối giữa hàm dưới và xương thái dương bị lệch ra khỏi vị trí bình thường. Điều này khiến cho hai diện khớp không còn tương thích với nhau, gây khó khăn trong các hoạt động như đóng mở miệng, nhai, nói, hoặc thậm chí hô hấp. Trật khớp thái dương hàm có thể là một sự cố đột ngột, xuất hiện khi hàm bị mở quá rộng, hay do tổn thương mạn tính ảnh hưởng đến sự cân bằng và ổn định của khớp.
Triệu chứng sái quai hàm thường là:
- Đau nhức: Người bị trật khớp sẽ cảm thấy đau đớn ở khu vực xung quanh khớp thái dương hàm, có thể lan ra hai bên mặt, tai, cổ và thậm chí là vai.
- Cứng hàm: Người bệnh gặp khó khăn khi mở hoặc đóng miệng, kèm theo cảm giác cứng hoặc kẹt hàm. Một số người có thể không thể mở miệng hoàn toàn hoặc cảm thấy khớp bị mắc kẹt trong một tư thế nhất định.
- Âm thanh bất thường: Khi nhai, nói hoặc cử động hàm, bạn có thể nghe thấy tiếng “lách tách” hoặc “rắc” từ khớp, đặc biệt khi mở miệng hoặc nhai.
- Sưng và viêm: Khớp có thể bị sưng và nhạy cảm khi chạm vào, kèm theo viêm đau.
- Khó nuốt: Việc nhai và nuốt thức ăn trở nên khó khăn hơn bình thường, gây cảm giác khó chịu.
- Đau đầu và đau tai: Vì khớp thái dương hàm gần với tai và có liên quan đến các dây thần kinh cảm giác ở vùng đầu, tình trạng trật khớp thường dẫn đến đau đầu hoặc đau tai.
Tìm hiểu thêm: Há miệng ra là bị đau hàm – có thể do nguyên nhân nào khác?
Nguyên nhân gây sái quai hàm
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, bao gồm:
- Chấn thương trực tiếp: Một cú va đập mạnh vào khu vực xương hàm hoặc mặt có thể làm trật khớp.
- Căng thẳng và thói quen xấu: Nhai kẹo cao su quá nhiều, nghiến răng trong khi ngủ, hoặc cắn móng tay có thể gây căng thẳng cho khớp thái dương hàm.
- Mở miệng quá rộng: Hành động như ngáp quá to hoặc mở miệng rộng khi ăn có thể gây trật khớp tạm thời.
- Thoái hóa khớp: Các bệnh lý như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp có thể làm suy yếu cấu trúc của khớp thái dương hàm, khiến nó dễ bị lệch.
- Các vấn đề về răng miệng: Răng lệch lạc, mất răng hoặc khớp cắn không đồng đều cũng có thể gây ra tình trạng này.
Biến chứng của sái quai hàm
Sái quai hàm thường không nguy hiểm đến tính mạng. Thông thường nó chỉ gây ra một số triệu chứng khó chịu như đau nhức, khó mở miệng, lệch hàm… Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể kéo dài và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày của bạn.
Trật khớp thái dương hàm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng:
- Viêm khớp: Tình trạng viêm ở khớp thái dương hàm có thể gây đau nhức kéo dài, làm suy giảm chức năng khớp.
- Xơ cứng khớp: Khớp thái dương hàm có thể trở nên xơ cứng, mất khả năng vận động linh hoạt, dẫn đến hạn chế các hoạt động như nhai, nói và cử động miệng.
- Dính khớp: Nếu không được điều trị, khớp có thể bị dính, gây ra tình trạng khó khăn hoặc không thể mở miệng.
Tìm hiểu các phương pháp điều trị
1. Nắn chỉnh khớp thái dương hàm
Nắn trật khớp thái dương hàm là phương pháp điều trị phổ biến nhất khi bệnh nhân gặp phải tình trạng này. Bác sĩ sẽ tiến hành đưa xương hàm về đúng vị trí ban đầu thông qua thao tác thủ công. Trước khi thực hiện, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc giảm đau hoặc được massage nhẹ nhàng vùng cơ mặt để giảm thiểu cảm giác đau đớn.
Quá trình nắn khớp diễn ra như sau:
- Bệnh nhân được yêu cầu ngồi thẳng, lưng và đầu tựa vào ghế ở tư thế thoải mái.
- Bác sĩ đặt hai miếng gạc lên mặt nhai ở phía trong miệng để bảo vệ răng và khớp.
- Sau đó, bác sĩ dùng hai ngón tay đè lên gạc, đồng thời sử dụng lực ở hai ngón tay cái ấn mạnh xương hàm theo hướng xuống dưới và ra phía sau.
- Các thao tác này được lặp đi lặp lại cho đến khi bệnh nhân cảm thấy hàm dưới đã di chuyển trơn tru, không còn cứng nhắc và có thể đóng mở miệng dễ dàng. Điều này chứng tỏ xương hàm đã trở về đúng vị trí khớp.
- Sau khi nắn chỉnh thành công, vùng khớp thái dương hàm sẽ được cố định bằng băng để tránh vận động mạnh, hạn chế nguy cơ tái phát.
Hỏi đáp: Bị viêm khớp thái dương hàm trong thời gian niềng răng phải làm sao?
2. Sử dụng thuốc
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng thuốc gây tê tại chỗ để hỗ trợ quá trình nắn chỉnh khớp thái dương hàm. Lidocain 2% là loại thuốc thường được sử dụng với liều lượng từ 2 đến 5ml. Thuốc được tiêm trực tiếp vào khớp thái dương hàm bị trật và các vùng cơ lân cận như cơ chân bướm ngoài, nơi xương hàm dưới bám vào. Điều này giúp khớp xương tự trở về vị trí bình thường mà không cần nhiều sự can thiệp cơ học.
3. Phẫu thuật
Phẫu thuật là biện pháp điều trị cuối cùng nếu việc nắn chỉnh khớp không đem lại hiệu quả hoặc nếu khớp thái dương hàm đã bị tổn thương quá nặng. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để chỉnh sửa lại khớp và các mô xung quanh.
Phẫu thuật thái dương hàm được xem là biện pháp khá phức tạp và chỉ áp dụng cho những bệnh nhân không thể điều trị bằng các phương pháp thông thường. Sau khi phẫu thuật, người bệnh cần chú ý chăm sóc kỹ lưỡng, tránh các hoạt động mạnh có thể tác động đến khớp. Thức ăn mềm và các bài tập phục hồi chức năng nhẹ nhàng sẽ giúp khớp thái dương hàm dần dần hồi phục.
Câu hỏi thường gặp
1. Liệu sái quai hàm có tự khỏi mà không cần điều trị không?
Sái quai hàm thường không tự khỏi mà cần được nắn chỉnh để đưa khớp hàm trở về đúng vị trí. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây viêm hoặc thoái hóa khớp thái dương hàm.
2. Sái quai hàm có dễ tái phát nếu đã từng bị rồi hay không?
Sái quai hàm có thể dễ dàng tái phát sau lần đầu tiên nếu không được điều trị đúng cách hoặc nếu không cẩn thận trong việc bảo vệ khớp hàm sau khi phục hồi. Một khi khớp thái dương hàm đã bị lệch, nguy cơ tái phát thường cao hơn do cấu trúc khớp đã bị tổn thương hoặc yếu đi. Những thói quen như nghiến răng, ăn đồ cứng, há miệng quá rộng hoặc các hoạt động tạo áp lực lên hàm có thể góp phần làm tăng nguy cơ tái phát.
Để giảm nguy cơ tái phát, việc chăm sóc cẩn thận là rất quan trọng, bao gồm điều trị đúng phương pháp, thực hiện bài tập hàm theo hướng dẫn của bác sĩ và tránh các hoạt động có thể gây tổn thương khớp hàm.
3. Sái quai hàm có gây mất thẩm mỹ không?
Trong một số trường hợp, nếu không được điều trị kịp thời, sái quai hàm có thể dẫn đến biến dạng khuôn mặt do lệch khớp xương hàm, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng hàm.
4. Liệu trẻ em có dễ bị sái quai hàm không?
Trẻ em có thể gặp tình trạng này do thói quen xấu như mút ngón tay, nhai đồ cứng, hoặc bị va chạm. Tuy nhiên, khả năng sái quai hàm ở trẻ thường ít hơn so với người lớn vì xương hàm của trẻ còn đang phát triển và linh hoạt.
5. Sái quai hàm có thể gây ra các vấn đề về tai không?
Sái quai hàm có thể gây áp lực lên tai, dẫn đến các triệu chứng như ù tai, đau tai và cảm giác chóng mặt. Điều này là do khớp thái dương hàm nằm gần ống tai, ảnh hưởng đến cả hệ thống tai và cơ hàm.
6. Tại sao sau khi sái quai hàm, tôi cảm thấy cứng hàm vào buổi sáng?
Cảm giác cứng hàm có thể do cơ hàm bị co thắt hoặc căng sau chấn thương. Ngoài ra, nghiến răng trong khi ngủ có thể làm tình trạng trật khớp thêm nghiêm trọng, dẫn đến cứng hàm vào buổi sáng.
Kết luận
Mặc dù trật khớp thái dương hàm không phải là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể gây ra rất nhiều khó khăn và đau đớn cho người bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng như đau nhức, cứng hàm và khó khăn trong sinh hoạt có thể làm giảm hiệu suất lao động và giao tiếp hàng ngày. Do đó, việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để tránh các biến chứng lâu dài.
Để phòng tránh tình trạng này, mỗi người cần hạn chế các hành động có thể gây căng thẳng lên khớp thái dương hàm như nghiến răng, mở miệng quá rộng khi ăn uống và duy trì sức khỏe răng miệng tốt.
