Nhiều bậc cha mẹ bất ngờ khi phát hiện hơi thở của con mình có mùi hôi lạ. Tình trạng hôi miệng ở trẻ nhỏ không hiếm gặp, nhưng lại dễ khiến phụ huynh lo lắng, không rõ đó là biểu hiện bình thường hay dấu hiệu của bệnh lý. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa hôi miệng ở trẻ theo từng độ tuổi.
1. Nguyên nhân gây hôi miệng ở trẻ em
1.1. Vệ sinh răng miệng kém
Độ tuổi dễ gặp: Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, đặc biệt là nhóm 2-5 tuổi và trẻ lớn (6-12 tuổi)
Ngay từ khi mọc chiếc răng đầu tiên, vi khuẩn trong khoang miệng đã có điều kiện bám vào mảng bám thức ăn. Nếu cha mẹ không làm sạch răng, lợi, lưỡi cho bé thường xuyên thì vi khuẩn sẽ phát triển mạnh, tạo ra mùi hôi khó chịu.
Ở trẻ lớn hơn, thói quen đánh răng qua loa hoặc không đánh răng sau bữa ăn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mùi hôi miệng. Đặc biệt, trẻ ăn vặt nhiều nhưng không vệ sinh răng đúng cách cũng dễ gặp tình trạng này.
Biểu hiện:
- Miệng có mùi nồng rõ rệt vào buổi sáng
- Có thể nhìn thấy mảng bám trên răng, lưỡi
- Răng dễ bị sâu hoặc viêm lợi
1.2. Sâu răng và các bệnh lý răng miệng
Độ tuổi dễ gặp: Trẻ từ 2 tuổi trở lên, đặc biệt phổ biến ở lứa tuổi mẫu giáo và tiểu học
Khi răng bị sâu, vi khuẩn phân hủy mô răng tạo thành các ổ viêm, mủ có mùi hôi. Tình trạng viêm nướu, viêm nha chu hay áp xe răng cũng thường gây mùi nặng từ trong khoang miệng.
Trẻ thường không biểu hiện đau rõ ràng ở giai đoạn đầu, nhưng mùi hôi lại là dấu hiệu sớm và dễ nhận biết.
Biểu hiện:
- Mùi hôi khó chịu, không mất đi sau khi đánh răng
- Chảy máu nướu khi chải răng
- Có đốm đen trên răng, răng đau khi ăn đồ ngọt
1.3. Tưa lưỡi (nấm miệng)
Độ tuổi dễ gặp: Trẻ sơ sinh và nhũ nhi dưới 1 tuổi
Nấm Candida albicans phát triển quá mức có thể gây tưa lưỡi, thường thấy dưới dạng mảng trắng trên lưỡi, nướu hoặc mặt trong má. Mặc dù không gây đau nhiều, nhưng vi khuẩn và nấm kết hợp có thể gây mùi hôi nhẹ trong miệng bé.
Nguyên nhân thường gặp: dùng kháng sinh kéo dài, không làm sạch miệng sau bú, hệ miễn dịch còn yếu.
Biểu hiện:
- Mảng trắng bám dày ở lưỡi không lau sạch được
- Bé bú kém, hay quấy khi bú
- Hơi thở có mùi nhẹ, dai dẳng
Đọc thêm: Điều trị nấm miệng thế nào?
1.4. Khô miệng
Độ tuổi dễ gặp: Mọi lứa tuổi, nhưng thường ở trẻ sơ sinh, trẻ dùng máy lạnh nhiều, hoặc trẻ thở bằng miệng khi ngủ
Nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc rửa trôi vi khuẩn. Khi miệng khô, khả năng này giảm sút, dẫn đến mùi hôi. Nguyên nhân gây khô miệng ở trẻ có thể là do:
- Thở bằng miệng (do viêm mũi, dị ứng)
- Sốt, mất nước
- Ở trong môi trường điều hòa liên tục mà không bù đủ nước
Biểu hiện:
- Môi khô nứt, lưỡi khô, dính
- Hơi thở có mùi ngay cả khi răng miệng sạch
- Bé hay thức giấc vào ban đêm vì khô cổ họng
Có thể bạn quan tâm: Uống nhiều nước nhưng vẫn bị khô miệng là tại sao?
1.5. Mọc răng
Độ tuổi dễ gặp: Trẻ 6-24 tháng tuổi
Giai đoạn mọc răng khiến bé tiết nhiều nước dãi và hay đưa đồ vật vào miệng. Nếu không giữ vệ sinh tốt, vi khuẩn dễ xâm nhập và phát triển trong miệng bé. Ngoài ra, nướu sưng viêm nhẹ cũng góp phần tạo mùi hôi.
Biểu hiện:
- Chảy dãi liên tục
- Hay gặm tay, đồ vật
- Miệng có mùi nhẹ, không kèm sốt cao hay viêm rõ ràng
1.6. Viêm họng, viêm amidan
Độ tuổi dễ gặp: Trẻ từ 1 tuổi trở lên, đặc biệt là mẫu giáo và tiểu học
Các bệnh lý hô hấp như viêm họng, viêm amidan, viêm VA… thường gây hôi miệng do mủ hoặc dịch tiết tích tụ ở vùng họng. Vi khuẩn kỵ khí phát triển trong các hốc amidan cũng là nguồn gốc gây mùi hôi rõ rệt.
Biểu hiện:
- Miệng có mùi nặng
- Ho khan hoặc ho có đờm
- Đau họng, sốt nhẹ, khàn tiếng
1.7. Trào ngược dạ dày – thực quản
Độ tuổi dễ gặp: Có thể gặp từ nhũ nhi (do dạ dày chưa phát triển hoàn chỉnh) đến trẻ lớn
Axit và dịch dạ dày trào ngược lên miệng có thể gây mùi hôi đặc trưng, thường kèm ợ hơi, ợ chua. Tình trạng này dễ bị nhầm với các nguyên nhân tại miệng.
Biểu hiện:
- Mùi hôi kiểu “chua” từ hơi thở
- Bé hay nôn trớ, đầy bụng, khó ngủ
- Ăn kém, hay bị ợ hoặc ho đêm
1.8. Dị vật trong mũi (trẻ nhỏ)
Độ tuổi dễ gặp: Trẻ 2-4 tuổi
Một số trẻ vô tình nhét đồ chơi nhỏ, hạt, giấy vào mũi mà người lớn không biết. Dị vật bị mắc lại gây viêm nhiễm, dẫn đến mùi hôi thoát ra từ miệng hoặc mũi.
Biểu hiện:
- Mùi hôi rất nặng, thường chỉ một bên lỗ mũi có dịch
- Dịch mũi màu vàng xanh, hôi
- Trẻ thở khò khè, quấy khóc
Tìm hiểu thêm: Các bệnh lý bên trong có thể gây hôi miệng
2. Cha mẹ nên làm gì khi con bị hôi miệng?
2.1. Xử lý tại nhà đúng cách theo từng độ tuổi
Cách làm sạch miệng cho trẻ sơ sinh và nhũ nhi
Ở độ tuổi chưa mọc răng hoặc mới mọc răng sữa, việc làm sạch khoang miệng cần thực hiện nhẹ nhàng và đúng cách:
- Sau mỗi lần bú, dùng gạc rơ lưỡi mềm nhúng nước muối sinh lý (0,9%) để lau nhẹ nhàng vùng nướu, lưỡi, má trong của bé.
- Không nên dùng mật ong hoặc các sản phẩm dân gian để rơ lưỡi vì có nguy cơ gây ngộ độc botulinum.
- Với trẻ tiết nhiều nước dãi, nên lau miệng thường xuyên và giữ khô vùng cằm – môi để tránh viêm da và tích tụ vi khuẩn.
Kỹ thuật đánh răng đúng với trẻ mẫu giáo trở lên
Khi trẻ bắt đầu biết đánh răng (khoảng 2 tuổi trở lên), cha mẹ cần hướng dẫn và giám sát kỹ:
- Dùng bàn chải đầu nhỏ, lông mềm, kem đánh răng chứa fluor phù hợp độ tuổi.
- Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày, đặc biệt là sau bữa tối.
- Hướng dẫn trẻ đánh răng trong ít nhất 2 phút, làm sạch cả mặt ngoài – mặt trong – mặt nhai của răng.
- Kết hợp súc miệng bằng nước sạch hoặc nước muối pha loãng nếu trẻ có thể súc được.
Gợi ý sử dụng các hỗ trợ tại nhà
- Nước muối sinh lý (NaCl 0.9%): Dùng để vệ sinh miệng, súc miệng hoặc rơ lưỡi tùy độ tuổi.
- Gạc rơ lưỡi: Nên dùng loại tiệt trùng, dùng một lần, không dùng đi dùng lại.
- Máy tạo độ ẩm không khí: Rất hữu ích vào mùa hanh khô hoặc khi dùng điều hòa, giúp hạn chế khô miệng – nguyên nhân phổ biến gây hôi miệng.
Cách làm sạch lưỡi
Lưỡi là nơi chứa rất nhiều vi khuẩn, đặc biệt ở vùng gốc lưỡi. Để làm sạch:
- Với trẻ nhỏ: Dùng gạc hoặc khăn mềm quấn quanh ngón tay để lau nhẹ mặt lưỡi sau khi đánh răng.
- Với trẻ lớn hơn: Có thể sử dụng dụng cụ cạo lưỡi chuyên dụng, hướng dẫn trẻ làm nhẹ nhàng mỗi ngày.
- Không nên chải lưỡi quá mạnh gây đau rát hoặc tổn thương mô mềm.
2.2. Điều chỉnh chế độ ăn và sinh hoạt
Hạn chế thực phẩm nặng mùi, nhiều đường
- Hạn chế hành, tỏi, sầu riêng, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, vì chúng có thể khiến hơi thở có mùi kéo dài.
- Kiểm soát lượng kẹo, bánh ngọt, nước ngọt – nguyên nhân gây sâu răng và tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh mùi.
- Tránh cho trẻ ăn vặt liên tục mà không đánh răng hay súc miệng sau đó.
Tăng cường nước, rau xanh, thực phẩm giàu vitamin C
- Uống đủ nước mỗi ngày để giữ ẩm khoang miệng, giúp nước bọt hoạt động như “nước rửa tự nhiên” chống mùi hôi.
- Bổ sung rau xanh, trái cây tươi (cam, dâu, ổi…) giúp nâng cao đề kháng, đồng thời làm sạch răng miệng tự nhiên.
- Các món như súp loãng, canh rau, sinh tố có thể vừa dinh dưỡng vừa hỗ trợ làm sạch khoang miệng sau ăn.
Không cho trẻ ngậm tay, đồ vật không vệ sinh
- Thói quen đưa tay, đồ chơi vào miệng tạo điều kiện vi khuẩn, nấm xâm nhập và gây mùi.
- Nên vệ sinh đồ chơi thường xuyên, rửa tay cho bé bằng xà phòng an toàn, nhất là trước ăn – sau chơi.
Giữ phòng thông thoáng, tránh khô miệng
- Duy trì độ ẩm ổn định trong phòng (40-60%)
- Hạn chế sử dụng điều hòa liên tục mà không bổ sung độ ẩm hoặc uống nước.
- Khuyến khích trẻ thở bằng mũi thay vì bằng miệng, vì thở miệng khiến miệng khô và dễ bị hôi miệng.
2.3. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Cha mẹ nên chủ động đưa trẻ đi khám nha khoa hoặc tai mũi họng nếu có những dấu hiệu sau:
Mùi hôi không giảm dù đã vệ sinh tốt
- Đã thực hiện đúng các biện pháp chăm sóc răng miệng mà mùi hôi vẫn tồn tại kéo dài (>1-2 tuần).
- Mùi có xu hướng nặng hơn, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau ăn.
Có dấu hiệu viêm răng lợi, đau răng, sốt, sưng họng
- Trẻ kêu đau răng, nhai một bên, hoặc không chịu ăn.
- Nướu sưng đỏ, chảy máu khi đánh răng.
- Sốt, đau họng, nuốt khó kèm theo mùi hôi có thể là dấu hiệu viêm amidan, viêm họng có mủ.
Trẻ than đau bụng, ợ chua – nghi ngờ trào ngược
- Hơi thở có mùi chua, đi kèm với ợ hơi, nôn trớ sau ăn.
- Bé khó ngủ vào ban đêm, hay ho về đêm, có biểu hiện đau vùng thượng vị.
Hơi thở có mùi chỉ từ một bên mũi – nghi có dị vật
- Mùi hôi rất nặng, không cải thiện dù răng miệng sạch.
- Mũi có dịch vàng xanh, mùi khó chịu, thở khò khè.
- Thường xảy ra ở trẻ 2-4 tuổi có thói quen nhét đồ chơi, giấy, hạt vào mũi mà không khai báo.
Phần lớn các trường hợp hôi miệng ở trẻ có thể cải thiện nếu cha mẹ biết cách vệ sinh đúng và điều chỉnh chế độ sinh hoạt. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời cũng rất quan trọng để tránh biến chứng từ các bệnh lý răng miệng và hô hấp.
