Trẻ mọc răng quấy khóc phải làm sao? Mẹo hay cho mẹ

Khi trẻ bắt đầu mọc răng, những cơn quấy khóc kéo dài không chỉ khiến bé khó chịu mà còn khiến cha mẹ lo lắng, mệt mỏi và bất lực. Đứng trước tiếng khóc không ngừng của con, nhiều bố mẹ tự hỏi: “Liệu có cách nào giúp con dễ chịu hơn không?” Bài viết này không hoa mỹ, không lý thuyết mà là sự thấu hiểu chân thực những trăn trở đó giúp cha mẹ nhận biết dấu hiệu, hiểu nguyên nhân và tìm ra giải pháp nhẹ nhàng để cùng con vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Nguyên nhân trẻ quấy khóc khi mọc răng

Việc trẻ quấy khóc khi mọc răng là phản ứng hoàn toàn bình thường và có nhiều nguyên nhân khiến bé trở nên cáu kỉnh hơn vào giai đoạn này. Dưới đây là một số lý do thực tế khiến cha mẹ thường thấy bé khó chịu:

Đau và ngứa nướu: Đây là nguyên nhân chính. Khi răng bắt đầu nhú lên từ phía dưới lợi, chúng tạo áp lực và làm rách lợi, gây ra cảm giác đau nhức và ngứa liên tục. Bé chưa quen với cảm giác này nên sẽ khó chịu và quấy khóc. Để làm dịu cơn ngứa nướu, bé thường có xu hướng cắn hoặc nhai bất cứ thứ gì trong tầm tay.

Khó khăn trong ăn uống: Nướu bị sưng đau khiến bé cảm thấy khó chịu khi bú mẹ, bú bình hoặc ăn dặm. Nhiều bé sợ ăn vì mỗi lần nhai, nướu lại bị đau, dẫn đến việc bé ăn không đủ no và quấy khóc do đói.

Sốt nhẹ: Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ khi mọc răng. Sốt khiến bé mệt mỏi, khó chịu và do đó dễ quấy khóc hơn.

Khó ngủ: Cảm giác đau và ngứa nướu cũng làm bé khó ngủ ngon và sâu giấc, đặc biệt là vào ban đêm. Giấc ngủ bị gián đoạn khiến bé càng mệt mỏi và cáu kỉnh hơn.

Rối loạn tiêu hóa: Trong quá trình mọc răng, một số trẻ có thể gặp các vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy nhẹ (đi tướt khi mọc răng), làm bé càng mệt mỏi và quấy khóc.

Chảy nhiều nước dãi: Lượng nước dãi tiết ra nhiều hơn bình thường có thể gây phát ban, mẩn đỏ quanh cằm và miệng, làm bé khó chịu.

Thay đổi tâm trạng: Trẻ sơ sinh chưa biết cách diễn đạt cảm xúc nên thường phản ứng bằng tiếng khóc khi thấy không thoải mái.

Các biện pháp giúp giảm quấy khóc khi trẻ mọc răng

Quá trình mọc răng không chỉ là một dấu mốc phát triển tự nhiên, mà còn là giai đoạn khá nhạy cảm với nhiều biểu hiện khó chịu khiến trẻ quấy khóc thường xuyên. Để hỗ trợ bé vượt qua giai đoạn này nhẹ nhàng hơn, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc sau đây, vừa giúp giảm đau, vừa tạo cảm giác dễ chịu và an toàn cho trẻ.

Xoa dịu nướu một cách nhẹ nhàng và an toàn

Một trong những nguyên nhân chính khiến trẻ quấy khóc trong giai đoạn mọc răng là do đau và ngứa ở nướu. Để giảm bớt cảm giác này, cha mẹ có thể dùng khăn mềm, sạch đã được thấm nước mát hoặc nước muối sinh lý loãng để lau nhẹ nhàng vùng nướu cho trẻ. Việc massage nướu một cách nhẹ tay theo chuyển động tròn cũng giúp làm dịu cảm giác sưng tấy và giảm đau hiệu quả.

Nên thực hiện việc xoa dịu này vào những thời điểm trẻ đang khó chịu hoặc trước giờ bú để giúp trẻ dễ chịu hơn khi ăn uống. Lưu ý vệ sinh tay thật sạch trước khi chạm vào miệng bé để tránh gây nhiễm trùng.

Cho trẻ ngậm đồ nhai an toàn

Trẻ mọc răng thường có xu hướng muốn ngậm hoặc cắn bất kỳ vật gì trong tầm tay để giảm ngứa lợi. Thay vì để trẻ ngậm đồ vật không hợp vệ sinh, cha mẹ nên chuẩn bị các loại đồ chơi chuyên dụng cho giai đoạn mọc răng, như vòng ngậm nướu được làm từ chất liệu silicone mềm, không chứa BPA và được chứng nhận an toàn.

Để tăng hiệu quả giảm đau, có thể làm lạnh đồ ngậm trong ngăn mát tủ lạnh trước khi đưa cho bé. Nhiệt độ mát sẽ giúp giảm sưng tấy vùng lợi và mang lại cảm giác dễ chịu. Tuy nhiên, không nên cho đồ ngậm vào ngăn đá vì nhiệt độ quá lạnh có thể gây tổn thương mô nướu nhạy cảm của trẻ.

Chăm sóc và vệ sinh răng miệng mỗi ngày

Ngay cả khi trẻ chưa mọc đủ răng, việc vệ sinh khoang miệng vẫn là điều cần thiết. Mỗi ngày, sau khi trẻ bú hoặc ăn, cha mẹ nên dùng gạc rơ lưỡi hoặc khăn vải mềm thấm nước muối sinh lý để lau nướu, lưỡi và bên trong má bé. Việc này giúp loại bỏ vi khuẩn, hạn chế tình trạng viêm nhiễm và giảm nguy cơ các bệnh răng miệng về sau.

Nếu răng đã nhú lên, có thể bắt đầu sử dụng bàn chải đánh răng đầu mềm dành cho trẻ sơ sinh để nhẹ nhàng chải răng cho bé, nhưng chưa cần dùng kem đánh răng có fluor ở giai đoạn này.

Đọc thêm: Nên rơ lưỡi cho trẻ bằng gì? 

Điều chỉnh chế độ ăn phù hợp

Khi mọc răng, việc ăn nhai đôi khi gây đau cho trẻ, khiến bé dễ bỏ bú hoặc ăn ít. Để giảm áp lực lên vùng nướu, cha mẹ nên chọn cho bé các loại thức ăn mềm, mịn, dễ nuốt như cháo, súp, bột ăn dặm pha loãng, sữa chua hoặc trái cây nghiền như chuối, bơ, táo hấp.

Ngoài ra, một số thực phẩm mát lạnh như sữa chua hoặc trái cây để trong ngăn mát cũng giúp làm dịu cảm giác nóng rát ở nướu, đồng thời cung cấp dưỡng chất cần thiết trong giai đoạn bé ăn uống thất thường.

Chia nhỏ bữa ăn để giảm áp lực

Nếu trẻ không muốn ăn nhiều trong một lần, đừng quá ép buộc. Thay vào đó, hãy chia nhỏ khẩu phần thành nhiều bữa trong ngày, mỗi bữa ăn một ít, vừa giúp bé không quá đói, vừa tạo điều kiện để bé hấp thu tốt hơn mà không cảm thấy khó chịu.

Cần lưu ý quan sát phản ứng của trẻ, nếu bé quay mặt đi, đẩy thức ăn ra hoặc khóc, có thể là dấu hiệu cho thấy bé đang quá khó chịu và cần nghỉ ngơi.

Tạo môi trường sinh hoạt dễ chịu

Mọc răng có thể khiến trẻ trở nên nhạy cảm và hay cáu gắt, vì vậy một môi trường sinh hoạt yên tĩnh, thoải mái sẽ giúp bé cảm thấy an toàn hơn. Cha mẹ nên giữ phòng thoáng mát, đủ ánh sáng dịu nhẹ, tránh tiếng ồn lớn hoặc không khí quá khô nóng.

Trang phục của trẻ cũng nên thoáng mát, mềm mại để tránh gây kích ứng da, đặc biệt khi bé đang chảy nhiều nước dãi. Ngoài ra, việc dành thời gian trò chuyện, ôm ấp hoặc chơi nhẹ nhàng với bé cũng góp phần lớn trong việc giúp trẻ thư giãn và bớt quấy khóc.

Xử lý khi trẻ bị sốt do mọc răng

Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ trong quá trình mọc răng. Nếu nhiệt độ dưới 38,5°C, cha mẹ có thể dùng khăn ấm lau người, cho bé uống đủ nước (nếu bé đã lớn hơn 6 tháng), mặc quần áo mỏng và theo dõi nhiệt độ thường xuyên.

Tuy nhiên, nếu bé sốt cao liên tục, kèm theo bỏ bú, nôn ói, tiêu chảy nhiều, phát ban hoặc lừ đừ, cần đưa bé đến cơ sở y tế để kiểm tra vì đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý khác, không chỉ đơn thuần là do mọc răng.

Tham khảo thêm: Trẻ sốt tới 40 độ khi mọc răng, phải làm sao?

Thận trọng với việc sử dụng gel bôi nướu

Một số loại gel bôi nướu có thể được quảng cáo là giảm đau cho trẻ mọc răng, tuy nhiên cha mẹ cần cực kỳ thận trọng. Các sản phẩm chứa benzocaine hoặc lidocaine có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng như ức chế hô hấp, ngộ độc nếu sử dụng sai liều.

Vì vậy, không nên tự ý sử dụng các loại thuốc bôi khi chưa có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ. Ưu tiên các biện pháp tự nhiên, an toàn như đồ ngậm lạnh, massage nướu hoặc các mẹo chăm sóc tại nhà.

Tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết

Cuối cùng, nếu trẻ quấy khóc quá mức, bỏ bú hoàn toàn, mất ngủ kéo dài hoặc có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như tiêu chảy, sốt cao không hạ, phát ban… thì cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và tư vấn cụ thể.

Đừng chủ quan cho rằng mọi biểu hiện khó chịu đều do mọc răng, vì trẻ nhỏ có hệ miễn dịch yếu và có thể mắc các bệnh khác trùng thời điểm mọc răng.

Sử dụng khăn lạnh hoặc thìa inox làm mát

Ngoài đồ ngậm lạnh hoặc núm vú giả đã làm mát, cha mẹ có thể tận dụng các vật dụng quen thuộc trong gia đình như khăn vải sạch, muỗng inox nhỏ. Chỉ cần đặt chúng vào ngăn mát tủ lạnh trong 15-20 phút rồi đưa cho bé ngậm hoặc chạm nhẹ vào nướu.

Chất liệu kim loại hoặc vải thấm lạnh sẽ mang lại cảm giác mát lạnh dễ chịu tức thì, giúp xoa dịu vùng lợi đang sưng đau. Cách làm này đơn giản, không tốn kém, nhưng rất hiệu quả, đặc biệt phù hợp cho các bé không quen dùng đồ ngậm thương mại.

Tránh cho bé gặm tay hoặc vật lạ

Trong quá trình mọc răng, nhiều trẻ có xu hướng đưa tay hoặc bất kỳ vật gì tìm thấy vào miệng để gặm. Đây là phản xạ tự nhiên nhằm giải tỏa cảm giác khó chịu, tuy nhiên hành động này tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn từ vi trùng, bụi bẩn.

Do đó, cha mẹ nên chú ý giữ sạch tay trẻ, cắt móng tay ngắn và hạn chế để bé tiếp xúc với các vật không được khử trùng. Thay vào đó, hãy luôn có sẵn đồ chơi chuyên dụng sạch sẽ và thay mới thường xuyên để bé gặm an toàn hơn.

Thiết lập thói quen chăm sóc nướu trước khi mọc răng

Một mẹo đơn giản nhưng ít cha mẹ để ý: vệ sinh nướu cho trẻ ngay cả khi chưa mọc răng sẽ giúp bé làm quen với cảm giác chăm sóc khoang miệng, đồng thời tăng cường lưu thông máu dưới nướu, giúp quá trình mọc răng diễn ra trơn tru hơn.

Hằng ngày, sau khi ăn hoặc bú, cha mẹ có thể dùng gạc mềm thấm nước muối sinh lý lau nhẹ nhàng toàn bộ vùng lợi, lưỡi, vòm họng và mặt trong má. Việc này không chỉ phòng tránh nấm miệng, nhiệt miệng mà còn tạo nền tảng tốt cho thói quen vệ sinh răng miệng sau này.

Cho bé tắm nắng buổi sáng sớm

Ánh nắng mặt trời nhẹ buổi sáng (trước 9h) là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên, giúp bé tổng hợp Canxi tốt hơn và hỗ trợ quá trình mọc răng hiệu quả.

Cha mẹ nên duy trì thói quen cho bé tắm nắng 15-20 phút mỗi ngày, tốt nhất là lúc không có gió to, nhiệt độ vừa phải. Tắm nắng không chỉ có lợi cho xương, răng mà còn giúp bé ngủ ngon và tăng sức đề kháng.

Tránh thay đổi môi trường sống đột ngột trong giai đoạn bé mọc răng

Trong thời gian mọc răng, trẻ thường mệt mỏi, dễ cáu gắt và nhạy cảm với những thay đổi xung quanh. Nếu có thể, cha mẹ nên giữ ổn định môi trường sống, hạn chế việc đi xa, thay đổi người chăm sóc, hoặc chuyển nhà.

Môi trường ổn định sẽ giúp bé cảm thấy an toàn, giảm lo âu, từ đó bớt quấy khóc. Nếu bắt buộc phải di chuyển, hãy mang theo những món đồ bé yêu thích như chăn, thú nhồi bông hoặc đồ chơi quen thuộc để tạo cảm giác thân thuộc.

Chú ý đến tiếng ồn và ánh sáng vào ban đêm

Trẻ đang mọc răng có xu hướng ngủ chập chờn và dễ thức giấc bởi những kích thích nhỏ như ánh sáng đèn mạnh hoặc tiếng ồn xung quanh. Cha mẹ nên:

• Dùng đèn ngủ có ánh sáng vàng dịu.
• Hạn chế tiếng tivi, điện thoại, hoặc tiếng động bất ngờ.
• Tạo không gian yên tĩnh, ấm áp trước khi bé ngủ.

Một giấc ngủ sâu sẽ giúp bé thư giãn, quên cảm giác khó chịu và hỗ trợ quá trình hồi phục của cơ thể.

Bổ sung men vi sinh giúp hỗ trợ tiêu hóa khi mọc răng

Khi mọc răng, một số bé có biểu hiện rối loạn tiêu hóa nhẹ như đi ngoài nhiều lần, đầy bụng, chướng hơi. Trong trường hợp này, ngoài việc bổ sung nước và chất điện giải, cha mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung men vi sinh (probiotic) hoặc enzyme tiêu hóa dạng phù hợp với trẻ nhỏ.

Men vi sinh giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, tăng hấp thu dinh dưỡng, từ đó hỗ trợ bé ăn ngon miệng hơn và tăng cường sức đề kháng trong giai đoạn mọc răng.