HIV có lây qua đường nước bọt không?

HIV, hay còn gọi là AIDS, là căn bệnh do virus HIV gây ra, tấn công hệ miễn dịch của cơ thể. HIV KHÔNG LÂY TRUYỀN qua đường nước bọt thông thường. Thực tế, lượng virus HIV trong nước bọt của người bệnh thường rất thấp, không đủ để lây nhiễm cho người khác. Để có thể bị nhiễm HIV qua nước bọt, cần một lượng lớn nước bọt khoảng 10 lít. Trong khi đó, cơ thể con người chỉ sản xuất khoảng 1,5 lít nước bọt mỗi ngày. Tương tự như vậy, mồ hôi hay nước mắt cũng không phải là chất dịch cơ thể có khả năng lây truyền HIV.

Đã có hàng trăm nghìn trường hợp lây nhiễm HIV được xác định rõ nguồn gốc. Nếu nước bọt là một nguy cơ lây nhiễm thực sự, trong số các trường hợp này sẽ có một tỷ lệ đáng kể những người bị nhiễm HIV qua ho, hắt hơi, hay nụ hôn. Tuy nhiên, các báo cáo thống kê khoa học cho thấy nguy cơ lây nhiễm HIV qua những cách này là không tồn tại.

Yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới sự lây truyền ở đây là nước bọt có dính máu của người nhiễm HIV. Nên nếu như hôn một người bị nhiễm HIV mà có vết thương hở trong miệng, vết loét, chảy máu chân răng thì virus có thể lẫn vào máu trong nước bọt và lây nhiễm cho người không bị HIV.Tuy nhiên, để loại virus này lây truyền qua nụ hôn thì hai người phải hôn nhau lâu và sâu, và người bị HIV phải tải lượng virus rất cao.

Giải thích thêm:

Tải lượng HIV trong máu là số lượng bản sao của virus HIV trong một mililit (mL) máu. Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ nhiễm HIV và hiệu quả của điều trị. Mức tải lượng HIV cao thường cho thấy rằng virus đang nhân lên nhanh chóng và có nguy cơ cao hơn về việc tiến triển bệnh cũng như lây truyền virus cho người khác.

Tải lượng HIV trên 100,000 bản sao/mL máu. Đây được coi là mức tải lượng cao, cho thấy virus đang nhân lên rất nhanh. Tải lượng cao thường liên quan đến nguy cơ cao hơn về việc tiến triển bệnh AIDS và lây truyền HIV cho người khác. Cần phải điều trị kháng virus (ART) mạnh mẽ và theo dõi chặt chẽ để giảm tải lượng virus.

HIV có lây trong không khí?

HIV không lây qua không khí, vì vậy bạn không thể bị nhiễm HIV bằng cách hít thở cùng không khí với người nhiễm HIV.

HIV có lây qua dùng chung bàn chải đánh răng?

Rủi ro lây nhiễm HIV qua việc sử dụng chung bàn chải đánh răng cũng có thể có mặc dù tỷ lệ thấp, vì virus sẽ nhanh chóng chết ở môi trường bên ngoà chỉ trong vài phút. Nhưng dù sao chúng ta vẫn nên tránh dùng chung bàn chải đánh răng vì điều này không chỉ ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm HIV mà còn nhiều mầm bệnh khác, đồng thời bảo vệ sức khỏe răng miệng của chính mình và người xung quanh.

Câu hỏi khác: Đánh răng bị buồn nôn là bị làm sao?

HIV có lây truyền qua thủ thuật nha khoa?

Cho đến nay, trong hơn 40 năm xảy ra dịch bệnh, người ta chưa ghi nhận bất kỳ một ca lây nhiễm HIV nào khi điều trị bệnh răng miệng tại nha khoa. Việc khử trùng dụng cụ thường xuyên được thực hiện tại các nha khoa là đủ để ngăn ngừa nhiễm trùng và lây truyền sang người khác.

HIV có lây qua côn trùng đốt?

HIV chỉ có thể sống và sinh sản trong cơ thể người. Virus này không thể tồn tại hoặc nhân lên trong cơ thể côn trùng như muỗi, bọ chét, hay các loài côn trùng hút máu khác. Khi HIV vào cơ thể côn trùng, nó sẽ không thể sống sót và không có khả năng lây nhiễm cho bất kỳ ai khác.

Khi côn trùng như muỗi đốt, chúng hút máu của người hoặc động vật nhưng không tiêm máu từ nạn nhân trước đó vào người bị đốt tiếp theo. Cơ chế hút máu của côn trùng không cho phép việc truyền máu giữa các nạn nhân.

Các nghiên cứu được thực hiện tại nhiều quốc gia đã chứng minh rằng, ngay cả ở những vùng có tỷ lệ nhiễm HIV cao và số lượng lớn côn trùng hút máu, không có trường hợp lây nhiễm HIV nào qua đường này được ghi nhận. Nếu HIV có thể lây qua côn trùng, sự phân bố địa lý của dịch HIV/AIDS sẽ hoàn toàn khác so với hiện nay.

Những con đường lây truyền HIV phổ biến

Con đường lây nhiễm HIV phổ biến nhất là lây truyền qua máu, tinh dịch, dịch âm đạo, và dịch hậu môn trong quá trình quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp bảo vệ (bao cao su). Bên cạnh đó, việc dùng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ tiêm chích với người nhiễm HIV là một con đường lây nhiễm phổ biến. Virus có thể lây truyền trực tiếp qua máu từ người nhiễm sang người khác.

HIV có thể lâytrong thời kỳ mang thai, khi sinh, hoặc qua sữa mẹ. Tuy nhiên, với các biện pháp y tế hiện đại, tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con có thể giảm đáng kể nếu được quản lý và điều trị đúng cách.

Nhóm người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao

Người nghiện ma túy:

Sử dụng chung kim tiêm và các dụng cụ tiêm chích là con đường lây truyền HIV phổ biến trong nhóm này.

Người quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM):

Nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn do tần suất cao của quan hệ tình dục không an toàn và tiếp xúc với nhiều bạn tình.
Người có nhiều bạn tình và không sử dụng bao cao su:

Quan hệ tình dục không bảo vệ với nhiều bạn tình làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.

Người hiến máu và nhận máu:

Nguy cơ lây nhiễm HIV qua máu nếu không được kiểm tra và xử lý đúng cách.

Nhân viên y tế tiếp xúc với máu và các chất dịch cơ thể:

Những người làm việc trong môi trường y tế như bác sĩ phẫu thuật, y tá thực hiện các thủ thuật, nhân viên làm việc tại các phòng chạy thận nhân tạo, và nha sĩ có nguy cơ cao bị nhiễm HIV từ bệnh nhân.

Nhân viên thực thi pháp luật:

Cảnh sát và nhân viên thực thi pháp luật có nguy cơ bị thương hoặc bị cắn, trầy xước trong quá trình bắt giữ tội phạm.

Nhân viên thẩm mỹ viện:

Những người làm việc tại các thẩm mỹ viện, như nhân viên làm móng tay, móng chân, có nguy cơ lây nhiễm nếu không tuân thủ các biện pháp vệ sinh và khử trùng đúng cách.

Thợ xăm:

Người thực hiện xăm mình có nguy cơ lây nhiễm nếu không sử dụng các dụng cụ vệ sinh và khử trùng.

Giải thích chi tiết hơn cách thức hoạt động của virus HIV

Virus gây nhiễm HIV là virus gây suy giảm miễn dịch ở người, thuộc họ retrovirus (Retroviridae) và thuộc chi lentivirus (Lentivirus).

Cách virus HIV lây nhiễm:

Trên bề mặt của hạt virus (virion) có các protein đặc biệt cho phép HIV liên kết với bề mặt của tế bào lympho, là một loại tế bào của hệ miễn dịch. Sau đó, virus xâm nhập vào bên trong tế bào và bắt đầu nhân lên nhanh chóng. Chỉ trong một ngày, cơ thể có thể sản sinh ra đến 1 tỷ hạt virus mới.

Các tế bào lympho bị nhiễm sẽ chết đi, và các virion mới sẽ tìm kiếm các tế bào mới để biến chúng thành các “nhà máy sản xuất virus”.

Hậu quả:

Do sự chết hàng loạt của các tế bào miễn dịch, cơ thể người bị nhiễm HIV trở nên không còn khả năng chống lại các vi sinh vật từ môi trường bên ngoài và cả vi khuẩn tự nhiên trong cơ thể, cũng như không thể ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.

Đặc tính vật lý và hóa học của virus HIV

Virus HIV rất nhỏ, có thể có đến 100.000 hạt virus xếp trên một đường dài 1 cm.
Virus HIV không ổn định trong môi trường bên ngoài và dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ và các chất khử trùng:Chết sau 15 phút khi đun sôi.
Chết sau 30 phút khi nhiệt độ đạt 56°C.
Không chịu được tác động của cồn 70%, ether, acetone, dung dịch chloramine 5%, dung dịch hydrogen peroxide 6%, và bức xạ cực tím hoặc ion hóa.
Virus HIV có thể sống sót trong vài ngày trong điều kiện khô ráo.
Có thể tồn tại đến 10 năm khi được đông lạnh.
Có thể duy trì khả năng lây nhiễm đến 7 ngày trong môi trường kín bên trong kim tiêm đã qua sử dụng.

Các giai đoạn bệnh HIV

Hệnh HIV trải qua 5 giai đoạn chính, từ khi virus xâm nhập cơ thể đến khi hệ miễn dịch suy yếu hoàn toàn và dẫn đến AIDS.

1. Giai đoạn ủ bệnh (Incubation period)

Kéo dài từ 4 tuần đến 3 tháng, hiếm khi đến 1 năm sau khi nhiễm HIV. Giai đoạn này kéo dài từ khi nhiễm virus đến khi cơ thể bắt đầu sản xuất kháng thể hoặc xuất hiện các triệu chứng cấp tính của nhiễm HIV.

Ở giai đoạn này, người bệnh đã có khả năng lây truyền cho người khác nhưng kết quả xét nghiệm kháng thể HIV có thể âm tính.

Các triệu chứng thường gặp:

Sốt nhẹ (37-38°C)
Phát ban
Sưng hạch bạch huyết
Nhiễm nấm Candida (tưa miệng)
Viêm loét miệng do Herpes
Viêm họng nặng
Viêm phổi

2. Giai đoạn sơ nhiễm (Primary manifestations)

Xảy ra sau 3 tháng nhiễm HIV và kéo dài khoảng 1 năm.

Virus HIV nhân lên nhanh chóng trong cơ thể, nồng độ virus trong máu tăng cao và kết quả xét nghiệm HIV dương tính.

Các triệu chứng thường gặp:Giống giai đoạn ủ bệnh nhưng nặng hơn

Tiêu chảy
Giảm cân không rõ nguyên nhân
Đau cơ khớp
Mệt mỏi

3. Giai đoạn tiềm ẩn (Latent stage)

Giai đoạn tiềm ẩn có thể kéo dài từ 6-7 năm, thậm chí lên đến 20 năm nếu không được điều trị. Sự nhân lên của virus chậm lại và các triệu chứng giảm bớt. Tuy nhiên, hạch lympho vẫn sưng to.

4. Giai đoạn AIDS (AIDS stage)

Ở giai đoạn này, virus bắt đầu phá hủy các tế bào T-lymphocyte, làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Bệnh nhân bắt đầu phát triển các bệnh nhiễm trùng và/hoặc ung thư.

Thời gian kéo dài của giai đoạn này phụ thuộc vào đặc điểm cá nhân của hệ thống miễn dịch và việc điều trị kịp thời.

5. Giai đoạn cuối AIDS (AIDS defining conditions)

Đây là giai đoạn cuối cùng của bệnh HIV, thường xuất hiện 10-12 năm sau khi nhiễm.

Xuất hiện các bệnh chỉ thị AIDS, dẫn đến biến chứng nặng và tử vong.

Một số bệnh chỉ thị AIDS:

Viêm não do Toxoplasma
Viêm não do CMV
Viêm phổi do Pneumocystis jirovecii
Ung thư da do Kaposi sarcoma

Lưu ý:

Mỗi giai đoạn có thể có các biểu hiện khác nhau ở mỗi người.
Việc điều trị HIV bằng thuốc ARV có thể làm chậm đáng kể tiến trình của bệnh, giúp người bệnh sống khỏe mạnh và lâu dài hơn.
Xét nghiệm HIV sớm và điều trị kịp thời là chìa khóa để kiểm soát bệnh HIV hiệu quả.

Tham khảo: 10 bệnh bệnh lây qua đường nước bọt – CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT