Thế nào là khớp cắn chéo? Cách khắc phục khớp cắn chéo hiệu quả

Sai lệch khớp cắn là một tình trạng phổ biến của răng miệng do nhiều nguyên nhân gây ra. Trong đó, khớp cắn chéo thường gặp cả ở người lớn và trẻ em. Để khắc phục tình trạng này cần có các biện pháp điều trị phù hợp. Cùng tìm hiểu những biện pháp đó là gì trong bài viết dưới đây.

Khớp cắn chéo là gì? Nguyên nhân gây khớp cắn chéo

Khác với khớp cắn sâu hay khớp cắn ngược, khớp cắn chéo thường ít khi biểu hiện ra ngoài vì không thể hiện ở gương mặt. Nhưng khi cười, bạn có thể dễ dàng nhận ra sự sai lệch ở hai hàm khi hàm trên và hàm dưới không cân xứng với nhau, đặc biệt là nhóm răng cửa. Bạn có thể hình dung rõ hơn tình trạng khớp cắn chéo trong hình dưới đây:

Bạn cứ tưởng tượng khi ngậm miệng lại, các răng hàm trên và dưới phải “ăn khớp” nhau giống như nắp và đáy của một chiếc hộp. Nếu “nắp hộp” (răng hàm trên) lệch vào trong, không khớp đúng vị trí với “đáy hộp” (răng hàm dưới), thì đó chính là khớp cắn chéo.

Các loại khớp cắn chéo

1. Khớp cắn chéo phía trước ( Anterior Crossbite)

Đặc điểm:

• Xảy ra ở vùng răng cửa (răng trước).
• Một hoặc nhiều răng cửa hàm trên cắn vào phía trong răng cửa hàm dưới, thay vì phủ ngoài như bình thường.
• Thường bị nhầm với khớp cắn ngược (underbite), nhưng anterior crossbite chỉ ảnh hưởng một vài răng chứ không phải toàn bộ hàm.

2. Khớp cắn chéo phía sau (Posterior Crossbite)

Đặc điểm:

• Xảy ra ở vùng răng hàm (răng sau).
• Răng hàm trên nằm phía trong răng hàm dưới khi ngậm miệng, ngược với khớp cắn chuẩn.
• Có thể xuất hiện ở một hoặc hai bên cung hàm.

3. Khớp cắn chéo một bên (Unilateral Crossbite)

Đặc điểm:

• Khớp cắn chéo xảy ra chỉ ở một bên của hàm (trái hoặc phải).
• Có thể xảy ra ở răng trước, răng sau hoặc cả hai.
• Khi bệnh nhân ngậm miệng, hàm dưới bị lệch sang một bên để răng khớp nhau.

4. Khớp cắn chéo hai bên (Bilateral Crossbite)

Đặc điểm:

• Răng hàm trên cắn lệch vào trong răng hàm dưới ở cả hai bên cung hàm.
• Biểu hiện rõ rệt khi nhìn từ phía sau: hàm trên nhỏ hẹp hơn hàm dưới.
• Thường do thiếu phát triển chiều ngang xương hàm trên.

Cách nhận biết khớp cắn chéo tại nhà

Việc phát hiện sớm khớp cắn chéo giúp quá trình điều trị diễn ra thuận lợi và hiệu quả hơn, đặc biệt ở trẻ em. Dưới đây là một số cách đơn giản để bạn tự quan sát tại nhà:

1. Quan sát khi ngậm miệng ở trạng thái bình thường

Đứng trước gương, giữ đầu thẳng, ngậm miệng nhẹ nhàng, không siết chặt răng.

Quan sát vị trí của răng cửa trên và răng cửa dưới:

• Bình thường: Răng cửa trên phủ ngoài răng cửa dưới khoảng 1–2 mm.
• Khớp cắn chéo phía trước: Một hoặc nhiều răng cửa hàm trên cắn vào trong so với răng cửa hàm dưới.

2. Cảm nhận khi nhai hoặc cắn

Khi ăn nhai, nếu cảm thấy:

• Khó khép miệng đúng khớp.
• Cắn bị lệch một bên, phải xoay hàm dưới để răng chạm nhau.
• Cảm giác răng “lệch khớp” khi cắn hoặc trượt hàm ra trước sau, đây có thể là dấu hiệu khớp cắn chéo.

3. So sánh với hình ảnh minh họa

Bạn có thể đối chiếu răng của mình hoặc con bạn với hình ảnh mô tả các loại khớp cắn chéo ở phía trên. Một số đặc điểm dễ nhận diện:

Mẹo: Bạn có thể dùng điện thoại chụp ảnh tư thế đang cắn chặt răng theo hướng nghiêng và chính diện để dễ so sánh hơn.

4. Khi nào nên gặp bác sĩ chỉnh nha?

Hãy sắp xếp khám nếu bạn hoặc con bạn có các biểu hiện sau:

• Hàm dưới lệch, cằm vẹo khi cắn.
• Cắn không đều giữa hai bên trái – phải.
• Thường xuyên cắn vào má trong khi ăn.
• Mòn răng bất thường ở một vài vị trí.
• Khó khăn khi cắn hoặc nhai thức ăn.

Lưu ý:

• Việc tự quan sát tại nhà chỉ giúp nhận diện sơ bộ, không thay thế cho chẩn đoán chuyên môn.
• Để xác định chính xác loại khớp cắn chéo và mức độ nặng nhẹ, cần được bác sĩ chuyên khoa chỉnh nha thăm khám trực tiếp và chụp phim X-quang.

Nguyên nhân gây ra khớp cắn chéo

Khớp cắn chéo có thể do nhiều yếu tố gây ra, từ bẩm sinh đến thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày. Việc xác định đúng nguyên nhân đóng vai trò quan trọng trong việc lên kế hoạch điều trị hiệu quả. Các nguyên nhân chính bao gồm:

1. Yếu tố di truyền (bẩm sinh)

• Nhiều trường hợp khớp cắn chéo xuất phát từ cấu trúc xương hàm di truyền từ cha mẹ.
• Ví dụ: hàm trên nhỏ, hàm dưới lớn hoặc phát triển không cân đối.
• Nếu một trong hai bố mẹ có vấn đề về khớp cắn, nguy cơ con cũng gặp phải tình trạng tương tự là khá cao.

2. Sai lệch phát triển xương hàm

Hàm trên hoặc hàm dưới phát triển không đồng đều về kích thước hoặc chiều hướng (ngang, trước sau), dẫn đến răng không khớp đúng vị trí.

Thường gặp:

• Hàm trên hẹp: không đủ chỗ cho răng mọc đúng vị trí, dễ gây khớp cắn chéo phía sau.
• Hàm dưới lệch sang một bên: dẫn đến khớp cắn chéo một bên (unilateral crossbite).

3. Răng mọc lệch hoặc chen chúc

• Khi răng mọc sai hướng, thiếu không gian, chen chúc, hoặc bị lệch khỏi cung hàm, sẽ dẫn đến sự lệch khớp giữa hai hàm.
• Răng cửa mọc lệch có thể gây khớp cắn chéo phía trước (anterior crossbite).
• Các răng hàm mọc lệch, mọc chếch vào trong hoặc ra ngoài dễ gây posterior crossbite.

4. Mất răng sữa sớm hoặc trễ

• Mất răng sữa quá sớm có thể làm mất khoảng trống cho răng vĩnh viễn mọc lên đúng vị trí, dẫn đến sai lệch khớp cắn.
• Ngược lại, giữ răng sữa quá lâu cũng khiến răng vĩnh viễn mọc lệch lạc, gây sai lệch khớp cắn.

5. Thói quen xấu khi còn nhỏ

Một số thói quen xấu kéo dài trong giai đoạn phát triển răng – hàm – mặt có thể gây hoặc làm nặng thêm khớp cắn chéo:

• Mút ngón tay quá lâu (sau 3 tuổi).
• Đẩy lưỡi ra trước khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Thở bằng miệng, không khép môi khi ngủ.
• Nhai lệch một bên trong thời gian dài, gây phát triển hàm mất cân đối.

6. Ảnh hưởng từ chấn thương hoặc phẫu thuật

• Các chấn thương vùng hàm mặt (gãy xương hàm, trật khớp…) hoặc phẫu thuật làm thay đổi cấu trúc xương hàm cũng có thể dẫn đến lệch khớp cắn.
• Một số trường hợp sau khi điều trị chấn thương nhưng không được chỉnh khớp đúng, lâu dài có thể phát triển thành khớp cắn chéo.

7. Ảnh hưởng từ bệnh lý hoặc điều trị nha khoa sai cách

• Một số bệnh lý bẩm sinh về cấu trúc mặt hoặc bệnh lý ảnh hưởng đến sự phát triển xương hàm (như loạn sản xương).
• Điều trị chỉnh nha không đúng kỹ thuật hoặc nhổ răng sai chỉ định cũng có thể là nguyên nhân góp phần hình thành khớp cắn chéo.

Khớp cắn chéo có nguy hiểm?

Khớp cắn chéo tuy không nguy hiểm như các bệnh lý khác nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người mắc. Một số vấn đề có thể gặp phải khi không chữa trị khớp cắn chéo là:

– Khiến gương mặt không hài hòa cân đối nếu để tình trạng này kéo dài

– Răng xô lệch rất khó vệ sinh, thường dẫn đến sâu răng, viêm lợi hoặc viêm nha chu.

– Nguy cơ rối loạn thái dương hàm

– Hạn chế hoạt động của hàm

– Cản trở việc ăn nhai

Do đó, điều trị khớp cắn lệch là một việc làm cần thiết, cần được thực hiện kịp thời và đúng phương pháp. Để biết được cách khắc phục hiệu quả, mời bạn theo dõi những thông tin trong phần còn lại của bài viết.

Cách khắc phục khớp cắn chéo hiệu quả

Trên thực tế, cần dựa vào nguyên nhân gây khớp cắn chéo để đưa ra cách điều trị phù hợp. Bởi nguyên nhân xuất phát từ răng hay từ xương sẽ có cách điều trị khác nhau.

1. Can thiệp bằng khí cụ tháo lắp (ở trẻ em)

Can thiệp bằng khí cụ tháo lắp là phương pháp phổ biến, đơn giản và hiệu quả để điều trị khớp cắn chéo ở trẻ em trong giai đoạn xương hàm còn đang phát triển. Việc áp dụng đúng thời điểm giúp điều chỉnh sự phát triển của hàm, ngăn chặn biến dạng về sau và hạn chế tối đa việc phải nhổ răng hay phẫu thuật khi trưởng thành.

Khi nào nên áp dụng khí cụ tháo lắp?

Độ tuổi lý tưởng: từ 6 đến 11 tuổi (giai đoạn răng sữa hoặc răng hỗn hợp).

Áp dụng khi trẻ có dấu hiệu:

• Khớp cắn chéo một phần hoặc toàn bộ ở răng cửa hoặc răng hàm.
• Hàm trên hẹp, răng cửa dưới trùm ra ngoài răng trên.
• Có thói quen đẩy lưỡi, cắn mút môi hoặc nghiến răng.

Tác dụng của khí cụ tháo lắp

• Nới rộng hàm trên: giúp hàm trên phát triển cân đối, tạo đủ khoảng cho răng mọc đúng vị trí.
• Điều chỉnh hướng mọc răng: giúp răng sắp đều, hạn chế chen chúc hoặc lệch khớp cắn.
• Hỗ trợ định hướng phát triển xương hàm: can thiệp sớm sẽ hướng dẫn xương phát triển đúng, tránh lệch mặt, cằm đưa ra trước.
• Dễ vệ sinh, dễ tháo lắp: trẻ có thể tháo ra khi ăn hoặc vệ sinh, giúp thoải mái và tiện lợi hơn trong sinh hoạt hằng ngày.

Ưu điểm khi dùng ở trẻ em

• Hiệu quả cao nếu áp dụng đúng giai đoạn phát triển.
• Ít xâm lấn, không gây đau hoặc khó chịu nhiều.
• Giảm thiểu tối đa nguy cơ phải nhổ răng vĩnh viễn hoặc phẫu thuật chỉnh hàm sau này.
• Chi phí thấp hơn so với niềng răng cố định khi trẻ lớn lên.

Lưu ý khi sử dụng khí cụ tháo lắp

• Trẻ cần hợp tác tốt, đeo khí cụ đủ giờ mỗi ngày theo chỉ định của bác sĩ.
• Cần tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi và điều chỉnh khí cụ phù hợp với tiến độ phát triển.
• Phụ huynh nên theo sát, nhắc nhở và hỗ trợ trẻ đeo khí cụ đúng cách và vệ sinh thường xuyên.

2. Niềng răng

Niềng răng là phương pháp hiệu quả để khắc phục các tình trạng sai lệch của răng. Trong đó là tình trạng răng khấp khểnh, không đều – nguyên dẫn đến khớp cắn chéo cũng có thể điều trị được khi niềng răng.

Đây là phương pháp sử dụng lực kéo siết của các khí cụ như: mắc cài, dây cung, bands, minivis,… hoặc khay niềng trong suốt để nắn chỉnh răng về vị trí đúng trên cung hàm.

Đối với trường hợp khớp cắn chéo, các bác sĩ sẽ nắn chỉnh răng đúng vị trí, xoay răng về đúng hướng. Sau khi kết thúc chỉnh nha, răng trở nên đều đẹp, khớp cắn được điều chỉnh, tình trạng khớp cắn chéo cũng được cải thiện đáng kể. Trong một vài trường hợp, bác sĩ cần nhổ đi một vài chiếc răng để kéo răng được nhanh chóng và hiệu quả hơn. Việc này hoàn toàn không ảnh hưởng đến thẩm mỹ hay chức năng ăn nhai của răng nên bạn yên tâm nhé!

Hiện nay, có 2 phương pháp niềng răng chính đó là: niềng răng mắc cài và niềng răng không mắc cài.

• Niềng răng mắc cài: Phương pháp truyền thống nhưng vẫn cho hiệu quả cao, chi phí vừa phải và có nhiều lựa chọn dành cho tất cả mọi người.
• Niềng răng không mắc cài (hay còn gọi là niềng răng trong suốt): Có thể khắc phục các nhược điểm của niềng răng mắc cài như: vướng víu, tính thẩm mỹ không cao, thường gây nhiệt miệng, phải hạn chế nhiều món ăn, vệ sinh răng phức tạp hơn,… Tuy nhiên, chi phí sẽ cao hơn nhiều niềng răng mắc cài.

Lựa chọn phương pháp nào để niềng răng phụ thuộc vào nhu cầu, sở thích và chi phí dành cho việc chỉnh răng của mỗi người,… Do đó, khi đến nha khoa thăm khám, bạn sẽ được tư vấn chi tiết và chọn làm một phương pháp phù hợp nhất.

Tham khảo: Loạt ảnh thay đổi bất ngờ của khách hàng trước – sau khi niềng tại NK Thúy Đức

3. Phẫu thuật chỉnh hình khớp cắn

Phẫu thuật chỉnh hàm là giải pháp điều trị cần thiết đối với những trường hợp khớp cắn chéo nặng mà nguyên nhân không chỉ nằm ở răng mà còn do xương hàm phát triển sai lệch nghiêm trọng. Phương pháp này thường được chỉ định cho người trưởng thành khi xương hàm đã phát triển hoàn chỉnh và không thể điều chỉnh bằng niềng răng đơn thuần.

Khi nào cần phẫu thuật chỉnh hàm?

Khớp cắn chéo do lệch xương hàm rõ rệt, đặc biệt là khi:

• Hàm trên quá hẹp hoặc hàm dưới phát triển quá mức (cằm đưa ra trước).
• Mặt bị lệch, vẹo rõ ràng khi nhìn thẳng.
• Cằm bị lệch sang một bên, hàm nhai không cân xứng.
• Người đã trưởng thành (thường trên 18 tuổi), xương hàm không còn phát triển.
• Đã từng niềng răng nhưng không đạt hiệu quả do yếu tố xương

Điều trị khớp cắn chéo nặng bằng phẫu thuật không chỉ là một ca mổ đơn lẻ, mà là quá trình điều trị toàn diện và phối hợp giữa bác sĩ chuyên khoa chỉnh nha và bác sĩ phẫu thuật hàm mặt. Sau khi qua các bài kiểm tra tổng quát, kiểm tra chức năng cho thấy bệnh nhân đủ điều kiện thì mới được tiến hành chỉnh hình.

Thông thường, chỉnh nha (niềng răng) được thực hiện trước phẫu thuật hàm, và đây là quy trình điều trị phối hợp chuẩn mực trong chuyên ngành chỉnh nha – phẫu thuật hàm mặt. Quy trình này gọi là chỉnh nha tiền phẫu – phẫu thuật hàm – chỉnh nha hậu phẫu.

Niềng răng điều trị khớp cắn chéo tại Nha khoa Thúy Đức

Với hơn 19 năm kinh nghiệm, Nha khoa Thúy Đức là một trong những trung tâm nha khoa uy tín và chuyên sâu về chỉnh nha tại Hà Nội. Dẫn dắt chuyên môn là Bác sĩ Phạm Hồng Đức – thành viên Hiệp hội Chỉnh nha Hoa Kỳ (AAO), đồng thời là một trong những bác sĩ đạt danh hiệu Black Diamond Invisalign Provider, thể hiện số lượng ca niềng Invisalign nhiều và thành công hàng đầu khu vực.

Phòng khám đầu tư hệ thống công nghệ hiện đại đạt chuẩn quốc tế, nổi bật là:

• Máy quét iTero 5D Plus giúp lấy dấu răng nhanh chóng, chính xác, không cần lấy dấu bằng thạch cao truyền thống.
• Máy chụp X‑quang Vatech thế hệ mới, hỗ trợ chẩn đoán chuyên sâu về cấu trúc răng, xương hàm và khớp cắn.

Đối với các trường hợp khớp cắn chéo, đây là một trong những thế mạnh điều trị tại Thúy Đức. Bác sĩ Đức sẽ thăm khám kỹ lưỡng để đánh giá nguyên nhân đến từ răng hay xương, từ đó xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hoá, có thể bao gồm:

• Khí cụ tháo lắp hoặc niềng Invisalign First ở trẻ em để can thiệp sớm, hỗ trợ xương hàm phát triển đúng hướng.
• Niềng răng Invisalign hoặc mắc cài ở người lớn với lộ trình rõ ràng, hạn chế nhổ răng tối đa và đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Điểm nổi bật tại Thúy Đức là quy trình điều trị khép kín, minh bạch, cùng với đội ngũ bác sĩ tận tâm, giàu kinh nghiệm và đặc biệt coi trọng thẩm mỹ nụ cười cũng như sức khỏe toàn diện của khách hàng.

Nếu bạn đang gặp vấn đề với khớp cắn chéo và tìm kiếm một trung tâm chỉnh nha vừa chuyên môn cao, công nghệ hiện đại, lại vừa đảm bảo tư vấn tận tình, hiệu quả rõ ràng, Nha khoa Thúy Đức chính là lựa chọn xứng đáng để bạn gửi gắm niềm tin.

Liên hệ Nha khoa Thúy Đức theo những thông tin dưới đây để được tư vấn chi tiết nhé:

NHA KHOA THÚY ĐỨC

CS1: Số 64 Phố Vọng, Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội
CS2: tầng 3, 4 toà GP Building 257 Giải Phóng,  Đống Đa, Hà Nội
Hotline: 093 186 3366– 096 3614 566
Thời gian làm việc: 08:30 – 18:30 các ngày trong tuần. Từ thứ 2 – Chủ nhật